طوفان شن در یزد(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 6:17 عصر )
کانون های بحرانی حساس به فرسایش بادی منشاء وقوع طوفان های شن در استان یزد محسوب می شوند .
مدیر کل منابع طبیعی یزد گفت کانونهای بحرانی حساس به فرسایش بادی مرکز اصلی برداشت خاک و منشاء وقوع طوفانهای شن در این استان محسوب می شوند .
ابراهیم محیطی گفت ٦٥٩هزار هکتار از عرصه های بیابانی در ١٩نقطه از استان یزد به عنوان کانون های بحرانی حساس به فرسایش بادی مورد شناسایی قرار گرفته که با هربار وقوع طوفان مقادیر زیادی ذرات خاک از این کانونها بلند شده و بر سر شهرها و نقاط سکونتگاهی استان می بارد .
او افزود وقوع طوفان اخیر در شامگاه روز پنج شنبه مورخ ٨/٣/٨٢ بر اثر جریان عمودی هوا و برداشت ذرات خاک از اراضی فاقد پوشش گیاهی و هجوم آن به سمت مناطق مسکونی بوده است .
وی اظهار داشت طوفان از غرب کویر سیاه کوه در شهرستان اردکان و منطقه عقدا و نوگنبد در مرز میان یزد و اصفهان به عنوان یکی از کانونهای بحرانی حساس به فرسایش بادی آغاز و با سرعت ٩٥کیلومتر در ساعت ظرف مدت کوتاهی نقاط وسیعی از استان را درنوردیده است .
او افزود دشت های برهنه و اراضی فاقد پوشش گیاهی و نیز استعداد منطقه جهت برداشت ذرات خاک و شن همراه با جریان صعودی هوا در شدت طوفان موثر بوده است .
محیطی گفت بعد از الحاق طبس اراضی بیابانی استان به بیش از دوبرابر و به حدود ٤/٦ میلیون هکتار افزایش یافت که این امر نشان می دهد کار بیابان زدایی می بایستی به عنوان یکی از اولویت های اجرایی در مدیریت کلان استان همراه با اختصاص اعتبارات افزون تر به طور جدی پیگیری شود .
وی خاطر نشان ساخت واقعیت این است که کار بیابان زدایی برای استان یزد که ١٩درصد بیابان های کشور را درخود جای داده و دومین استان بیابانی کشور محسوب می شود نقش محوری در هرگونه توسعه درازمدت و پایدار استان دارد .
مدیر کل منابع طبیعی یزد افزود اگر امروز نقطه امنی برای تداوم بقاء و سکونت در دشت یزد – اردکان به عنوان یکی از بزرگترین کانون های جمعیتی حاشیه کویر مرکزی ایران به وجود آمده و ما شاهد استقرار روزافزون جمعیت ، رشد صنایع و توسعه اقتصادی هستیم بواسطه تلاش های سی ساله در بخش بیابان زدایی بوده است .
او خاطر نشان ساخت اگر این تلاش ها نبود امروز شن های روان و تپه های شنی تا پشت دروازه های یزد نیز رسیده بود و عملاً تداوم سکونت در این منطقه کویری با خطر جدی مواجه می شد .
وی گفت اداره کل منابع طبیعی آمادگی دارد تا بر اساس طرح های محوری بویژه طرح شناسایی کانون های بحرانی حساس به فرسایش بادی و بر اساس اولویت های اجرایی مشخص شده در این طرح عملیات بیابان زدایی و نهال کاری را به سمت این کانون ها و به اعماق مناطق برداشت و منشاء طوفان های شن هدایت نماید .
وی افزود با وجود این کانونهای بحرانی و در صورت تکرار شرایط جوی اخیر به صورت جریان صعودی هوا به عنوان عامل برداشت خاک ممکن است طوفان روز پنجشنبه در یزد بارها تکرار شود .
او اظهار داشت اداره کل منابع طبیعی یزد جزء نخستین استان هایی بود که موفق شد طرح شناسایی کانون های بحرانی حساس به فرسایش بادی که تعداد آن در استان یزد فراوان است را به انجام رساند که کار بعدی ما این است که پروژه های بیابان زدایی را به سمت این کانون ها ببریم .
وی از شهرستانهای صدوق – میبد – خاتم – بافق – اردکان – ابرکوه و طبس به عنوان مناطق اولویت دار درجه یک برای فعالیت های بیابان زدایی در استان نام برد .
بادهای کویری(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 6:16 عصر )
توفان شن در نزدیکی زابل
در منطقه ”دشت کویر“ و ”دشت لوت“ به‌واسطه کم‌بارانى و بى‌بارانى سطح زمین در تابستان به شدت خشک و گرم مى‌گردند، با گرم شدن منطقه هوا منبسط و فشار کم و سبک ایجاد شده و به طرف بالا صعود مى‌نماید و در نتیجه هواى سردى که با فشار زیاد در کوه‌هاى شرقى (کوه‌هاى افغانستان) و کوه‌هاى شمالى (کوه‌هاى البرز شرقی) وجود دارد به سرعت به طرف کویر حرکت مى‌نماید تا جایگزین هواى صعود کرده گردد.
راجع‌به این بادها که به‌صورت فوق ایجاد مى‌گردند برخى از کویرشناسان که در قرن نوزدهم از مناطق مختلف کویرهاى ایران عبور نموده‌اند چنین مى‌نویسند:
... بادهاى کویرى آنچنان داغ بودند که گوئى از یک بخارى کاملاً داغ خارج مى‌شوند ... بدترین جاى کویر قسمت جنوب‌شرقى آن بین ”بم“ و ”نه“ بود که یکى از وحشتناک‌ترین نقاط تمام زمین است، در اینجا باد شمال‌غربى که حاکم بر این منطقه است شن‌ها را جمع کرده و به‌صورت موج و تپه روى هم انباشته است جاى این موج‌ها و تپه‌ها دائماً در حال تغییر است، خورشید سوزانى زمین را گرم مى‌کند و آن را به‌صورت آهن گداخته درمى‌آورد، باد سام تقریباً همیشه مى‌وزد و در نتیجه عبور از روى صدها میل کویر سوزان آنچنان خشک است که وقتى آدم یا حیوان را غافلگیر مى‌کند در یک آن تمام ذرات رطوبت بدن را به خود جذب مى‌کند و تنها یک مومیائى چروکیده و سیاه بر جاى مى‌گذارد“.
وجود بادهاى خشک و سوزان و عدم وجود باران با شرایط محلى توأم شده صحراهاى خشک و کویرى را به‌وجود مى‌آورند مانند صحراى لوت و دشت کویر ایران (صحراهاى وسیع عربستان، صحراى شمال آفریقا، صحراى قراقوم در آسیاى میانه، صحراى پهناورگوئى واقع در چین غربى از این دسته صحراها مى‌باشند) اختلاف درجه حرارت شب و روز در دشت لوت و دشت کویر بسیار زیاد است و این اختلاف درجه حرارت باعث شکستن، خرد شدن و ریز شدن سنگها مى‌گردد. بادهاى کویرى این ریزه‌سنگ‌ها را جابه‌جا نموده و در نتیجه سطح کویر از شن و ماسه که توسط باد جابه‌جا شده است پوشیده گردیده که در اصطلاح محلى بدان‌ها ”شن باد“، ”داغ باد“ و ”سوز باد“ نامیده مى‌شوند و در بندرعباس و میناب چنین بادهاى گرم و سوزانى را ”آتش باد“ مى‌نامند.
بادهاى ۱۲۰ روزه سیستان
در اردیبهشت‌ماه که رفته رفته سطح کویر گرم و گرم‌تر مى‌گردد، هواى گرم آن به طرف بالا صعود نموده و نسبت به وضع ساختمانى و موقعیت جغرافیائى و ناهموارى‌هاى محلى هواى سرد اطراف به‌سمت کویر گرم حرکت مى‌نماید و بادهاى کویرى را به‌وجود مى‌آورد، مشهورترین این بادها در اطراف کویر به باد ۱۲۰ روزه سیستان شهرت دارد. علت به‌وجود آمدن این باد به‌خاطر گرماى شدیدى است که در اردیبهشت‌ماه در دشت لوت و نواحى شرقى آن (منطقه سیستان) به‌وجود مى‌آ‌ید، این هواى گرم علاوه بر مناطق مذکور ناحیه ”ریگستان“۱ واقع در جنوب‌غربى افغانستان را دربر مى‌گیرد. هواى گرم ایجاد شده به‌سوى طبقات بالاى سطح زمین صعود مى‌نماید، در همین زمان در کوه‌هاى مرتفع شرقى و مرکزى افغانستان (شامل رشته‌کوه‌هاى هند و کش واقع در غرب پامیر و رشته‌کوه‌هاى بابا واقع در مرکز افغانستان) که داراى قللى مرتفع و همیشه پوشیده از برف است هواى سرد دائمى با فشار زیاد وجود دارد، هواى سرد مذکور با سرعت به‌سمت دامنه‌هاى جنوب‌غربى نزول نموده از منطقه ریگستان به‌سمت سیستان و کویر لوت حرکت مى‌نماید، این باد محلى یکى از سهمناک‌ترین بادهاى ایران است که سرعت آن را بین ۱۱۰ تا ۱۷۰ کیلومتر در ساعت توأم با حرارتى معادل ۵۷ درجه سانتى‌گراد متذکر شده‌اند.
(۱) ریگستان ناحیه وسیعى است در جنوب‌غربى افغانستان که در دامنه‌هاى جنوبى کوه‌هاى افغانستان واقع شده است، ناحیه خشک و سوزان مذکور داراى سکنه چندانى نیست، رودخانه هیرمند با جهت شمال‌شرقى جنوب‌غربى در این منطقه جارى است، ناحیه ریگستان بخش اعظم استان‌هاى قندهار و سیستان (نیمروز) افغانستان را شامل مى‌گردد.
بادهاى ۱۲۰ روزه سیستان تا حدود ۳۵۰ کیلومتر در جهت‌شرقى غربى در دل کویر لوت پیش مى‌رود و تا حدود ۴۵۰ کیلومتر در پهنه شمال‌جنوبى از ”نى‌بندان“ تا جنوب لوت نیز گسترده مى‌گردند.
نگارنده که در مرداد سال ۱۳۵۱ از زاهدان عازم زابل بود دچار طوفان‌هاى شن منطقه نیز گردید، در تمام چشم‌انداز چیزى جز گرد و خاک و شن متحرک دیده نمى‌شد، اثرى از جاده نبود، نیروى حرکت از ماشین نیز سلب مى‌شد، حرکت پیاده افراد غیرممکن بود، اگر بلد همراه ما نبود هیچ‌گاه موفق نمى‌گردیدیم تا به راه خود ادامه دهیم. هنگامى‌که به زابل رسیدیم مى‌خواستند بادشکن‌هاى اطراف زابل را به ما نشان دهند، به هر ترتیبى بود خود را به محل بادشکن رسانیدیم ولى شدت باد و حرکت شن‌هاى روان به‌حدى بود که گویا در شب تار به دیدار بادشکن رفته‌ایم و نیمه موفق بازگشتیم.
توفان شن در یزد
توفان شن در کویر
کاهش شعاع دید
توفان شن
مناطقی که در مجاورت تونلهای باد و شنزارها قرار دارند , دایما توسط توفانهای شن تهدید می شوند مناطقی مانند شهر یزد , تونل باد میبد , شهر زابل و ...
توفانهای شن اغلب در مناطقی از کویر که فاقد پوشش گیاهی هستند و یا بخاطر استفاده بی رویه , زمین پوشش گیاهی خود را از دست داده است روی می دهند . زمین عاری از گیاه و وزش بادهای با سرعت زیاد مهمترین عوامل تشکیل این نوع توفانها هستند . بهره برداری بی رویه بمنظور تامین سوخت وقوع خشکسالی های پیاپی و نیز کاهش سطح سفره آبهای زیرزمینی منجر به گسترش بیابانها و حرکت ماسه های روان می گردد . کاهش دید در روزهای توفانی و بروز تصادفات جاده ای در محورهای مواصلاتی یکی دیگر از تبعات منفی توفانهای شنی است .در یکی از شاخص ترین این تصادفات در سال 1379 بیش از 40 دستگاه خودروی سبک وسنگین در محور ترانزیتی بندر عباس - تهران در محدوده ای موسوم به کانال باد میبد به همدیگر برخورد کردند.بروز این توفانها در بسیاری از موارد منجر به لغو ویا تاخیر در پرواز هواپیماها می شود . در طی 100 سال گذشته بیش از 3 روستا بطور کامل در حوالی شهر یزد در زیر ماسه های روان مدفون شده است .
تاریخچه ای از توفانهای شن
یک سیاح خارجی به نام استاک (1881 م) درباره توفانهاو هجوم ماسه ها می نویسد در یک بعداز ظهر اواخر ماه می (خرداد) به دنبال توفان تیره رنگی لایه ای از خاک تمام حیاط خانه محل اقامت من را پوشاند، در موقع عبور از یزد به سمت شمال غرب در فاصله 6 مایل انگلیسی (10 کیلومتر) باید از میان تپه های ماسه ای عبور می کردیم و به همین دلیل دوبار راهمان را گم کردیم . این همان دریای شنی است که پیش بینی می شود روزی شهر یزد را غرق کند.
در سال 1379 وزش توفان , شهر یزد را در تاریکی مطلق فروبرد وموجب رعب وحشت مردم به ویژه کودکان وسالمندان گردید.
نحوه برخورد
در مواقعی که شدت وزش باد زیاد است از سفر به مناطق کویری خودداری کنید . مناطقی که در آنها توفان شن گزارش شده است را شناسایی کنید و قبل از انجام سفر , از وضعیت آب و هوای منطقه اطمینان حاصل کنید . در صورتی که در مناطق کویری دچار توفان شن شدید , اگر مسیر بازگشت در جهت وزش باد است , از ادامه مسیر خود داری کنید و باز گردید . به علت کاهش زیاد شعاع دید در زمان توفان با احتیاط کامل برانید. در صورتی که جهت وزش خلاف مسیر بازگشت است , سر خودرو را در جهت وزش باد قرار دهید و سپس خودرو را خاموش کنید . هر از گاهی خودرو را روشن کنید و حدود چند متر به جلو برانید و سپس پارچه ای نمناک به دور سر خود بپیچید به گونه ای که صورت شما را کاملا بپوشاند و سپس از خودرو خارج شوید و ماسه های انباشته شده بر روی خودرو را به کناری بزنید . در صورتی که پیاده سفر کرده اید , مانند روش بالا عمل کنید و در پشت گیاهان و یا صخره ها پناه بگیرید تا توفان تمام شود .
ذرات گرد و غبار یکی از عوامل مهم تشدید کننده بیماریهای تنفسی میباشد ومنجر به شیوع انواع بیماریهای ریوی نظیر آسم، برونشیت های مزمن و فیبروز دهنده های ریه می شود . همچنین این ذرات می توانند صدمات جدی به چشمان شما وارد کند .
شن و باد(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 6:10 عصر )
توفان شن در کویر
شن روان توسط اندازه گیری ذرات آن دسته بندی می شوددر نواحی صحرایی، وزش باد امری عادی است. زیرا هوای نزدیک سطح زمین گرم شده و به سمت بالا اوج می گیرد
شن روان توسط اندازه گیری ذرات آن دسته بندی می شود. دانه های شن روان عموما بین بین 0.2 mm الی 1.6 mm هستند. اندازه، ترکیبات معدنی و شکل دانه ها بر جابجایی و انباشتگی شن تاثیر دارد. هر ذره غیر چسبنده طبیعی و یا ساخته شده توسط بشر که در دامنه اندازه و شکل ذرات یاد شده باشد، می تواند مانند شن روان عمل کند. کما اینکه ذرات برف خشک و غیر چسبنده نیزه توسط باد رانده و انباشه می شوند.
تقریبا در ساختمان تمامی ذرات شن روان، کوارتز به وفور یافت می شود. این بدلیل ویژگی ذرات کوارتز است. ذرات کوارتز بسیار سخت بوده و در برابر فرسایش ناشی از مواد شیمیایی و یا فشار های مکانیکی بسیار مقاوم بوده و از اندازه معینی کوچکتر نمی شوند. بدینسان فرسایش بر دیگر مواد معدنی موثر بوده و آنها را به ذرات کوچکتر و غبار تبدیل می کند و ذرات کوارتز باقی می مانند.
در نواحی صحرایی، وزش باد امری عادی است. زیرا هوای نزدیک سطح زمین گرم شده و به سمت بالا اوج می گیرد و هوای سرد دور از زمین جای آن را پر می کن، این جابجایی منجر به وزش باد می گردد. با وجودی که باد نقش اصلی را در جابجایی و تل انباری شن ها دارد، ولی آب و یخ عامل اصلی فرسایش سنگها و خرد شدن آنها به ذراتی با ابعاد دانه های شن است. باد نیز بر شکل گیری دانه های شن موثر است. ذرات شن توسط نیروی باد به یکدیگر خراشیده می شوند و گرد می شوند. به این دلیل شن های صحرا ها گرد تر از شن های ساحلی هستند و مسافت طولانی تری جابجا می شوند.
باد، عامل جابجایی شن
حرکت جهشی و حرکت خزشی دانه های شن تحت نیروی باد جابجا می شوند.این جابجایی به یکی از دو روش جهش (saltation)، و خزش سطحی (surface creep) صورت می گیرد.
حرکت جهشی
بطور کلی 75 درصد از جابجایی شن ها توسط جهش دانه های شن صورت می گیرد. هنگامی که باد بر فراز توده شن می وزد قادر است دانه های شن را از سطح جدا کرده و در جهت وزش خود، جابجا کند. وزن دانه های شن موجب می گردد این دانه ها مجددا به سطح باز گردند.
روباه ترکمنی(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 6:4 عصر )
روباه ترکمنی یا روباه «سر دُم سیاه» نژادی است که در ایران فقط در استان گلستان و در دشت ترکمن‌صحرا زیست می‌کند.
جثه این روباه، کوچکتر و دست و پای آن، بلندتر از روباه معمولی است و مشخصه اصلی آن دم نسبتا کوتاهی به شمار می‌رود که برخلاف سایر گونه‌ها، انتهای آن به زمین نمی‌رسد.
در روباه ترکمنی، رنگ موهای انتهایی دم برخلاف روباه معمولی و روباه سنی، قهوه‌ای تیره یا سیاه است.
روباه ترکمنی در فصل زمستان، موهایی بسیار بلند و به رنگ خاکستری متمایل به سفید دارد که این رنگ در تابستان، به رنگ نخودی مایل به قرمز و موها تغییر پیدا کرده و موهای آن نیز کوتاه میشود.
روباه ترکمنی شبگرد است و در روز، کمتر دیده میشود. این روباه نسبت به روباه‌های دیگر اجتماعی‌تر است به طوری که برخی از آنها به صورت گروهی در یک لانه هم زندگی می‌کنند و در مناطق خاصی نیز لانه‌های آنها به یکدیگر ارتباط دارد.
این روباه‌های کوچکتر معمولا در حفره‌هایی که توسط حیوانات دیگر مانند گورکن یا سنجاب کنده شده است، زندگی می‌کنند و در فصل زمستان، برای تهیه غذا، گروههای کوچک شکار تشکیل می‌دهند تا موفقیت شکار را افزایش دهند.
روباه ترکمنی می‌تواند در حالی که با حداکثر سرعت میدود، مسیر خود را تا 180درجه تغییر دهد و تعقیب‌کنندگان خود را به هر طرف بکشاند. روباه ترکمنی و روباه خاکستری آمریکایی، تنها گونه‌هایی هستند که قادرند در هنگام خطر، از درخت بالا بروند.
روباه ترکمنی در ایران فقط در نواحی ترکمن‌صحرا زندگی می‌کند و تاکنون وجود آن در گمیشان گزارش شده است. پراکندگی جهانی این روباه از آسیای مرکزی تا تبت یعنی در جنوب شرقی شوروی سابق، ترکمنستان، مغولستان، شمال منچوری، ترکمنستان چین، افغانستان و شمال شرقی ایران است.
زیستگاه این حیوان اغلب در زمینهای باز، استپی، خشک بیابانی و نیمه بیابانی یا دارای درختچه بوده و از زندگی در سرزمین‌های جنگلی، مخصوصا جنگلهای انبوه اجتناب می‌کند.
تغذیه روباه ترکمنی را معمولا جوندگان کوچک مانند خرگوش، موش، پرندگان و تخم آنها، خزندگان، قورباغه و حشرات تشکیل می‌دهد.
عجیب آنکه این روباه، شکارچی ماهری است که خارپشت‌ها را شکار می‌کند و معمولا در نزدیکی لانه‌اش می‌توان لاشه و پوست خارپشت‌ها را پیدا کرد.
زمان جفت‌گیری روباه ترکمنی در فصل زمستان (ماه‌های دی و اسفند) است. طول بارداری روباه ماده 49 تا 51 روز است که فاصله زمانی تولد نوزادان توسط حیوان ماده، صرف آماده‌کردن لانه میشود. در هر زایمان، روباه ترکمنی بین 2 تا 7 نوزاد با وزن 50 تا 80 گرم به دنیا می‌آورد.
نوزادان کوچک روباه ترکمنی تا پاییز و بهار سال بعد از تولد، نزد پدر و مادر خود می‌مانند و اواخر پاییز و با نزدیک‌شدن به فصل زمستان، از آنها جدا می‌شوند. آنها در یک‌سالگی بالغ و قادر به تولیدمثل هستند.
» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)
کوکر شکم سیاه(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 6:3 عصر )
مشخصات : 34سانتیمتر. نشانه ی تشخیص پرنده ی نر عبارتست از سر خاکستری مایل به نخودی ،سطح پشتی تقریبا"خاکستری با خال های نارنجی ، پوش پرهای بال و شاهپرهای ثانوی نارنجی رنگ ،گلوی بلوطی با لکه های سیاه در قسمت پایین گلو و سینه ی خاکستری مایل به صورتی با طوق سیاه سینه ای . پرنده ی ماده خاکی رنگ است ودر روی سر و سطح پشتی خال های فراوان دارد . گلویش زرد رنگ می باشد و سینه ی اخرایی رنگ آن پر از خالهای سیاه است که در قسمت پایین به یک طوق سیاه ختم میشود .
زیستگاه : در مناطق نیمه بیابانی و زمین های ناهموار سنگلاخ دیه می شود . روی زمین لانه می سازد
پراکندگی :بومی و فراوان است.
جیرفتی پرنده ای بومی در مناطق جنوب شرقی ایران , جنوب افغانستان , شمال غربی هندوستان و شمال عمان بوده در همان مناطق تولید مثل نیز می کند . طول بدن 30 سانتی متر است . هر دو جنس شبیه به هم بوده ولی نر کمب بزرگتر و دارای یک یا دو سیخک در پا است . دم در کناره ها بلوطی بوده و هنگام پرواز به وضوح دیده می شود. رنگ پشتی قهوه ای مایل به خاکستری با خطوط موج دار خرمایی نخودی است که در وسط هر یک از پرها نقش صلیب مانندی برنگ سفید دیده می شود . سطح شکمی پرنده نخودی کمرنگ با راه راه عرضی باریک به رنگ قهوه ای با نوار بالای چشم خرمایی رنگ و پاهای سرخ رنگ است . جوجه ها شبیه به هم بوده ولی رنگ بلوطی پیشانی و سیاهی اطراف گلو کمتر است .
زیستگاه :
زیستگاه این پرنده در دشتهای بوته زار با درختچه های پراکنده و بوته زارهای تنگ گز و فضاهای باز و خشک یا نیمه خشک و بستر رودخانه ها و ترجیحا در جوار اراضی زراعتی ناهموار و مناطق با پوشش بوته ای و درختان پراکنده , گزستان ها و بستر رودخانه ها و زمینهای کشاورزی است .
تغذیه :
جیرفتی ها عموما به صورت جفت یا جفت همراه با جوجه ها حرکت کرده و ضمن تغذیه از دانه ها , سر شاخه ها و سایر مواد غذایی گیاهی , به زمین نوک زده و از حشرات و نرم تنان استفاده می کنند.
هنگامی که این پرندگان بترسند , ابتدا سریعا راه رفته و در صورت نزدیک شدن خطر , به طور ناگهانی پرواز کرده و با بال زدن شدید خود را از خطر دور کرده و فورا به صورت بال باز پرواز کرده و خود را به زمین رسانده و تا رسیدن به محل امن بر روی زمین میدود.
آشیانه را در زیر بوته ها بشکلی مخفی و دور از دسترس روباه و شغال می سازد و در آن 4 تا 8 تخم به رنگ زرد کدر یا کرم رنگ می گذارد .
آوازخوانی جیرفتی به شکل مشخصی است یعنی نرها با صدای چیکادا چیکادا آواز را شروع کرده و بتریج صدا را بلند کرده و بشکلی زنگدار صدای چاکیتا چاکیتا را تکرار می کنند . ماده ها با صدای سی سی سی یاکیلا یاکیلا یاکیلا جواب داده و بعدا همراه نرها به صورت سی کا کوسکاکاکو یا کاتیلا و یا کی کی جو , سر و صدا و آوازخوانی می کنند.
هوبره(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:59 عصر )
هوبره از پرندگان بسیار زیبا و باشکوه کویرهاست.طول بدنش از نوک‌منقار تا انتهای دم ، حداکثر به 65 سانتیمتر می‌رسد.نر و ماده شبیه هم هستند ، ولی نرها حدود 10 درصد از ماده‌ها بزرگتر می‌باشند.هوبره نر دارای دمی نسبتا بلند و بالهایی باریک در هنگام پرواز است. دو رشته پرهای زینتی سیاه و سفید در حاشیه گردن دارند که
سیاهی آنها در پشت گردن به خوبی مشخص است. زمینه پر و بالشان خاکی رنگ است که در زیر بالها کم و بیش سفید میشود. سر و تاجی با رگه‌های سیاه و سفید بر زمینهای خاکی رنگ دارند و بالای دمشان خاکستری با رگه‌های عرضی تیره‌تر است. نرهای نابالغ شبیه ماده به نظر می‌رسند,اما پرهای زینتی حاشیه گردن ماده‌ها کمتر است.
هوبره‌ها سه زیر گونه به قرار زیر دارند:
1_ Chlamydotis undulata
2_Ch. undulata fueraventurae undulata
که‌از زیرگونه اولی کوچکتر است و در جزایر قناری زندگی می‌کند.
3_Ch. undulata macqueenii
که در آسیا وجود دارد. زیرگونه اخیراز بقیه زیرگونه‌ها بزرگتر است.
هوبره‌ای که در ایران دیده میشود ، از این زیرگونه میباشد.
زیستگاه :
هوبره‌ها درعرضهای جغرافیایی متوسط تا پایین و در نواحی مدیترانه‌ای ، استپی ، و مناطق نیمه بیابانی و با نواحی باز و بدون پوشش و یا پوششهای بیابانی حداکثر بوته‌ای،دشتهای خشک که پوشش گیاهی آنها 2 متر باشد و (اغلب گز و تاغ) به صورت پراکنده و در نواحی دور افتاده زندگی می‌کنند.
تغذیه:
هوبره پرنده‌ای همه چیزخوار است و از بذرها ، دانه‌ها و شاخه‌های نازک ،برگ و گلگیاهاناستفاده می‌کند.البته جانورانی همچون ملخ ، آخوندک ، سوسک ، کرم ، عنکبوت ، مورچه،مارمولک و حتی مار را نیز می‌خورد اما اغلب خوراکش را برگ‌لگجی ، کنار ، خارشتر ، دانه،میوه گیاهانAllium، گندم و جو و بعضی ازدانه‌های روغنی که بیشتر در دسترس است ، تشکیل می‌دهد.
موش صحرایی(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:55 عصر )
این جونده کوچک به استثناء زمان کوتاهی که استراحت می کند بقیه اوقات را به طور دایم به دنبال غذا می گردد موش صحرایی در اطراف زمینهای قلمرو زندگیش با استفاده از راهروهای بلند در داخل زمین سفر می کند و حتی ممکن است تونلهای با عمق کم حفر کند این حیوانات چابک همچنین برای پیدا کردن غذایشان از بوته ها و درختان کوتاه بالا می روند موش صحرایی ماده در لانه های ساخته شده که در زیر درختان و یا بوته ها مسدود شده و یا در سوراخهای زیر زمینی زایمان می کند.
موش صحرایی در مناطق کویری ایران با پوشش گیاهی غنی به وفور یافت می شود و نقش بسیار محمی در تنظیم اکوسیستم دارد . زمان فعالیت موش صحرایی در هنگام شب و پس از خنک شدن هوا می باشد .
کبک(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:54 عصر )
پراکندگی:
14 گونه مختلف از این نوع پرنده تا کنون شناسایی شده است. زیستگاه طبیعی این پرنده از کوههای منطقه خاورمیانه و آسیا از شرق یونان و جنوب بلغارستان , آسیای صغیر تا منچوری چین گسترده است. کبک در آمریکای شمالی, هاوایی و نیوزیلند نیز از جمعیت خوبی برخوردار شده است.
زیستگاه طبیعی:
کبک را می توان در کویرها ,دامنه ها, کوه ها و صخره ها یافت.
مشخصات ظاهری:
وزن: از 510 تا 680 گرم با متوسط 595 گرم
نرها (با وزن 510 تا 800 گرم) کمی از ماده ها (با وزن 450 تا 680 گرم) از لحاظ طول و وزن بزرگترند. ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه ای مایل به خاکستری در بالا و زرد کمرنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از عبور از چشمها و گردن, در قسمت بالای سینه تمام می شود و سر و سینه خاکستری پرنده را از قسمت سفید رنگ گلو جدا می کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانده شده و پرهای انتهایی بال, به رنگ شاه بلوطی هستند. نوک, لبه پلکها, ساق و پاهای کبک به رنگ صورتی تا قرمز سیر هستند. اگرچه هر دو جنس نر و ماده ممکن است دارای یک سیخک کوچک در قوزک پا باشند, ولی این معمولا از مشخصات جنس نر است. کبک های نابالغ کوچکتر هستند و به رنگ قهوه ای و خاکستری هستند. در زیستگاه طبیعی این پرنده, رنگ آن بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه متغیر است. رنگ پرندگان مناطق خشک تر, بیشتر متمایل به خاکستری و سفید است.
تولید مثل:
جوجه های کبک
فواصل تولید مثل: کبک ها بسته به شرایط محیطی, یک مرتبه در سال تولید مثل می کنند.
فصل تولید مثل: از فروردین آغاز شده و بسته به منطقه جغرافیایی ممکن است تا اواخر تیر و اوایل مرداد نیز در مناطق سردسیر ادامه یابد.
تعداد تخم ها: از 7 تا 21 عدد
مدت زمان خوابیدن بر روی تخم ها: 24 روز به طور متوسط
کبک ها تک همسر هستند. نرها با نشان دادن تمایل خود به ماده با کج کردن سر و باز کردن بالها و نمایش آنها در اواخر اسفند اقدام به جفت گیری می کنند. هنگام خشکسالی و کمبود غذا, عمل تولید مثل ممکن است محدود به چند پرنده شود. نرها از ماده ها در مقابل نرهای دیگر محافظت می کنند.
آشیانه کبک از ساقه های ساده که گاهی با پر و خاشاک پوشانده می شود, در میان صخره ها و یا مناطق پر از بوته و خاشاک, تشکیل می گردد. یافتن آشیانه کبک ها مشکل است و به خوبی تحت مطالعه قرار نگرفته اند. تعداد تخم ها بسته به شرایط محیطی از 7 تا 21 عدد متغیر است. دوره خوابیدن روی تخم ها معمولا 24 روز است و این عمل معمولا وظیفه ماده است. از اواسط اردیبهشت تا اواسط مرداد, جوجه ها از تخم بیرون می آیند که بستگی به موفقیت تخم اول دارد. جوجه ها در هنگام بیرون آمدن از تخم, باهوش و توانا هستند و می توانند پس از چند هفته, پرواز کنند. پس از گذشت 12 هفته, جوجه ها بالغ می شوند. نرها معمولا تا زمان پرورش جوجه ها با خانواده می مانند, اگرچه بعضی از آنها پس از تخمگذاری ماده, خانواده را ترک و به نرهای دیگر ملحق می شوند. هنوز زمان زیادی تا شناختن کامل عادات تولید مثل کبک ها مانده است.مادر و شاید هم پدر, از جوجه ها مراقبت می کنند تا آنها مستقل گردند.
رفتار:
کبک ها در هنگام صبح و بعد از ظهر در روی زمین به چرا مشغولند. آنها مهاجرت نمی کنند و جابجایی های فصلی آنها فقط در ارتفاع است. پرواز کبک معمولا در هنگام احساس خطر انجام می شود و به مسافتهای کوتاه و در سراشیبی محدود است. هنگام عبور از ناهمواریهای سطح زمین, کبکها بر روی پاهای خود جست می کنند و ترجیح می دهند بدوند تا پرواز کنند. گروه اجتماعی اولیه از یک دسته کبک شامل تعداد گوناگونی از بالغ ها و جوجه هایشان تشکیل می شود و بزرگترین گروه ها را می توان در چشمه ها دید. گروههای بزرگتر در زمستان تشکیل می شوند. کبک ها در هنگام شب را زیر بوته ها و یا داخل صخره ها به سر می برند. نرها به طور فعال از قلمرو خود دفاع می کنند.
ارتباط و قوه ادراک:
کبک در حالتهای گوناگون, از صداهای مختلف استفاده می کند که به سه دسته تقسیم می شوند: هشداری, جنگی و جنسی. بیشترین صدایی که از کبک شنیده می شود با آوای chuck, chuck ,… است که از هر دو جنس نر و ماده بر می آید که به تدریج به آوای chukar, chukar ,… تبدیل میگردد و از فواصل دور قابل شنیدن است. از این رو نام کبک را Chukar Partridge گذاشته اند.
عادات غذایی:
کبک معمولا از گیاهان شامل علفها و دانه های آنها, برگ گیاهان و میوه بوته ها بر اساس فراوانی و دسترسی فصلی تغذیه می کنند.
غذاهای جانوری: حشرات
غذاهای گیاهی: گیلهان سبز, برگها, دانه ها, حبوبات و میوه ها
اهمیت منفی اقتصادی برای انسان:
کبک به پراکندگی و رشد علفهای هرزه کمک می کند. همچنین کبک مستعد ابتلا به بیماری های مرغی بوده و در مزارع پرورش این پرنده, می تواند آن را به انسان منقل کند.
اهمیت مثبت اقتصادی برای انسان:
کبک Chukar اولین پرنده ای قابل شکار است که در سال 1893 به آمریکای شمالی وارد شده و برای آژانس های شکار در این منطقه ایجاد درآمد کرده است. دشواری شکار این پرنده و وجود آن در دامنه ها و مناطق دوردست, شکار این پرنده را برای شکارچیان جذاب می کند. گوشت کبک نیز از طعم بسیار خوشمزه ای برخوردار است.
وضعیت بقا:
نسل کبک ها به صورت جهانی در معرض خطر نیست. در اکثر مناطق, جمعیت آنها ثابت بوده یا در حال افزایش است. با وجو این, با از بین رفتن زیستگاه های طبیعی و شکار بیش از حد, ممکن است بر جمعیت آنها موثر باشد. همچنین انتقال بیماری از مرغ های خانگی و یا بوقلمون ها, می تواند بر جمعیت آنها اثر گذارد.
رفتار کبک ها
دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی نویسنده ی صاحب نام معاصر در مقاله ای که اصلا مربوط به زیست شناسی نیست، مطلب جالبی درباره ی رفتار کبک نوشته است. او از جمله نوشته است که: "...کبک یک هواشناس دقیق است و ضمناً قانون تنظیم خانواده را هم مراعات می کند، بدین معنی که در سال های خشکسالی و کم باران، تخم می گذارد ولی از روی تخم برمی خیزد _ و طبعاً تخم ها فاسد می شوند. زیرا می داند که جوجه ها در بهار خشک آن سال بدون دانه خواهند ماند، - بچه ناوردن، به از شش ماهه افکندن جنین..."
اگر این مطلب را به صورت سوال دربیاوریم، حتما سوالی خوب و تفسیری از آب در می آید. از آن سوال ها که عمق یادگیری را اندازه می گیرند.
لیست کل یادداشت های وبلاگ
]
