وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

                                          رژیم های دبی

قبل از اینکه مطلب زر را مطالعه فرمایید  ، لازم است تا با مفهوم دبی و هیدروگراف آشنا

باشید.به دلیل اینکه کتب درسی به خوبی این مطالب را توضیح داده اند .اینجانب از

بحث در مورد مفاهیم دبی و هیدروگراف اجتناب میکنم. برای یادگیری این دو مفهوم

 به کتاب هیدرولوژِی کاربردی ، جلد? نوشته دکتر مهدوی مراجعه نمایید .

هر رودخانه دائمی در دوره زمان طولانی ، هیدروگراف دبی معینی دارد . این هیدروگراف

 مستقیما از خصوصیات جغرافیایی حوزه آبخیز اثر میپذیرد. خصوصیات جغرافیایی آنقدر

متعدد هستند که هیچ هیدروگرافی با دیگری یکسان نمیباشد. با وجود این به هنگام

بررسی دبی رودخانه های مختلف ، خصوصیاتی آشکار میگردد که توسط این خصوصیات

 میتوان رودخانه ها را به تیپ های مختلف هیدرولوژیکی طبقه بندی نمود .

یک رژیم با منحنی  میانگین دبی سالانه و پارامتر های اصلی هیدرولوژیکی تعریف

 میشود. انواع رژیم های هیدرولوژی برای کشف  و بررسی مورفولوژی متغیر رودخانه ها

 بسیار مفید میباشد . حتی اگر رابطه آنها با مورفولوژی رودخانه کم باشد .

معروفترین طبقه بندی رژیم های دبی توسط پاردParde در سال 1947 معرفی شد.

بر اساس گفته پارد ، رژیم های دبی به سه گروه اصلی تقسیم میشوند.

?- رژیم های ساده : این رژیم ها فقط در طی دو فصل هیدرولوژیکی مانند ، یک

 فصل سیلاب و یک فصل کم آبی وجود دارند. زیر گروه های این رژیم عبارتند از:

1a) : رژیم های یخچالی : وقتی کهحداقل 15 تا 20 درصد حوزه آبخیز از یخ پوشیده

 شده باشد .

1b) : رژیم بارانی اقیانوسی: حداکثر بارندگی در زمستان . در اقلیم های اقیانوسی

بارش برف بسیار کم و تبخیر زیاد در تابستان وجود دارد.

1c) : رژیم های بارانی استوایی : منحنی دبی رودخانه های استوایی با تغییرات

 فصول  خشک و بارانی ، تغییر میکند.وجود فصول خشک و بارانی به دلیل تغییرات

موقعیت  خورشید میباشد .

در نیمکره شمالی حداکثر دبی و وقوع سیلاب بین ماه ژولای و سپتامبر میباشد

و در نیمکره جنوبی حداکثر دبی بین ماههای فبریه تا آوریل است.

2 - رژیم های مرکب درجه اول: با چندین فاکتور مثل برف، یخ و باران تاثیر میپذرید.

این رژیم ها 2 و یا حتی 3 پیک دبی دارند .نسبت بین میانگین دبی ماهانه و میانگین

 دبی سالانه  به ندرت از 2 فراتر میرود.  مهمترین نمونه های این نوع رژیم به شرح

زیر میباشد.

2a) : رژیم های گذار  برفی  :  اولین پیک دبی به دلیل ذوب برف در ژوئن و دومین

پیک به سبب بارش های زمستانه در نوامبر یا دسامبر رخ میدهد. تغییر دبی در

 تابستان بسیار کم میباشد .

2b) : رژیم برفی - بارانی : دو پیک و دو کاهش دبی بسیار محسوس دارد . پیک

 اول بر حسب ارتفاع و پوشش برف از آوریل تا می مشاهده میشود. پیک دوم در

 نوامبر تا دسامبر میباشد.

2c) : رژیم بارانی - برفی : در این رژیم ذوب برف اثر چندانی بر دبی ندارد. پیک اصلی

 که در آوریل به واسطه ذوب برف افزایش میابد ، معمولا در نوامبر به دلیل بارندگی به

 حداکثر میرسد.

تبخیر تابستانه این نوع رژیم که معمولا در ارتفاع 1000 - 1800 متری واقع است ،

سبب  میشود تا دبی به حداقل برسد.