یارى خدا آن اندازه رسد که به کار دارى . [نهج البلاغه]

وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

Powerd by: Parsiblog ® team.

طرح نقاشی شده از یک سد کنترلی ( سدهای کنترلی )(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:42 عصر )

طرح نقاشی شده از یک سد کنترلی ( سدهای کنترلی )

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

حوزه های زهکشی و انتقال رسوب ( حوزه آبخیز )(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:39 عصر )

حوزه های زهکشی و انتقال رسوب ( حوزه آبخیز )

حوزه های زهکشی و انتقال رسوب

بارشی که به روی زمین فرو میریزد ،در دل حوزه های زهکشی متشکل میگردد.

این حوزه ها زمینه طبیعی را برای فرآینده ای دامنه تپه ،شامل فرسایش خاک

و سقوط دامنه،و نیز زمینه عملکرد کانال رود شامل سیل و سیلاب را فراهم میاورد.

به این ترتیب حوزه های زهکشی واحدی طبیعی تشکیل میدهندکه در درون آنها

اغلب فرایند های ژئومورفولوژیکی رودخانه ای عمل میکند.

استرالر در سال 1964 حوزه زهکشی را به عنوان واحد ژئومورفولوژیکی مبنا روی

زمین ،اینگونه تعریف کرد: 1): یک واحد توپوگرافیک محدود ،مناسب! و معمولابا تعریف

مشخص و بدون ابهام که در مقیاس های مختلف ،قابل مقایسه باشد.

2:یک سیستم ـ واکنش طبیعی که ورودی آن به صورت انرژی حرارتی(از خورشید)

و جنبشی و پتانسیل (از بارش) و انرژِی شیمیایی در نتیجه فرآیند های هوازدگی

میباشد.انرژی پتانسیل از فرآیند های تکتونیکی تامین میگردد.

خروجی سیستم شامل آب ،رسوب و مواد محلول است و توسط کانال رودخانه به

نواحی دیگر منتقل میگردد.اما منابع آن از دامنه های حوزه زهکشی تامین میشود ،از

این رو یک سیستم پیچیده ولی یکپارچه تشکیل میدهد.حوزه های زهکشی معمولا

محلی برای خروج آب و رسوبات و ریزش آنها به دریا ایجاد میکنند. با وجود این ،در

برخی موارد ،عمدتا در مناطث خشک ،یا در حوزه های فعال تکتونیکی، رودها

به درون فرورفتگی های داخل خشکی (داخلی) میریزند.

آنگونه که از سیاست های برنامه ریزی،پروژه های مهندسی و مدیریت کاربری

زمین بر میاید ،کمتر فعالیت انسانی است که تاثیری بر حوزه های زهکشی

نداشته باشد. در مورد ساختمان مخازن سد و پروژه های آبیاری ،این ارتباط

مستقیم به روشنی وجود دارد.همچنین بین انتشار کود های شیمیایی در دامنه های

حوزه زهکشی و افزایش سطح نیترات ها و فسفات ها ارتباط مستقیم وجود

دارد.شاید چیزی که بیش از همه از آن غفلت میشود حد لازم آگاهی مدیران محیط از

چگونگی اثرات فعالیت انسان بر هیدرولوژی و جنبه های مختلف ویژگی های

آب در حوزه است.یقینا مدیریت حوزه زهکشی اغب نامناسب است یا قانون به خوبی

از آن حمایت نمیکندو،به استثنای ایالات متحده که به این مسئله عنایت میشود.

سیستم های حوزه زهکشی

جنبه مهم مطالعه حوزه های زهکشی ،در نظر گرفتن این حوزه ها به صورت

سیستم ها یکپارچه است.بین علت و معلول یا بین اجزای مختلف این سیستم

اغلب پیوند نزدیک وجود دارد.و هر نوع دخالت انسان عموما به واکنش سیستم

منجر میگردد.نمونه های مشخص واکنش های حوزه زهکشی مکان هایی

را شامل میشود که در آنجا تخریب و نابودی جنگل موجب افزایش رواناب سطحی

و فرسایش خاک است. یا جایی که ساختمان سد مانع عبور رسوب به پایین

دست سد میگردد.یا در میاس بزرگتر موجب فرسایش ساحی میگردد.زیرا

تعادل بین رسوبی که وارد پایین دست رود میشود و برداشت آن ،توسط

فرآیند های ساحلی تغییر کرده است(مثلا در امتداد حواشی دلتا) .مثلا تصور

میکنند ایجاد چند سد در مسیر رود نیل علت فرسایش در ساحل دلتای آن است.

چهار جنبه اصلی در سیستم های زهکشی وجود دارد که در ژئومورفولوژی کاربردی

اهمیت ویژه ای دارند. 1-درجه بندی شبکه رود و طبقه بندی حوضه 2-مدل های

فرساش -حمل- رسوب 3-مفهوم تعادل 4-واکنش حوزه نسبت به عوامل تاثیر گذار

بیرونی .

طبقه بندی شبکه رودخانه

روشهای درجه بندی رود شامل شماره گذاری،مبتنی بر شبکه شاخه های مجاری

رود است.از این روش های درجه بندی به عنوان اساس تحلیل مورفومتریک شبکه

و نیز حوزه ای که شبکه در بطن آن قرار دارد ،استفاده میشود.

تحلیل مورفومتریک اصولا و عمدتا به روابط آماری موجود بین ویژگی های شبکه

مانند:رتبه رود،طول حوزهة،مساحت حوزه،عرض حوزه،هندسه حوزه،تراکم

زهکشی،کشیدگی،شیب بدنه دره و... .هورتون در سال 1945 اولین شخصی

بود که به این موضوع توجه نمود.و بعد از آن استرالر،شیدگر ،شرو و گریگوری دنباله

کار های وی را گرفتند.
کار اولیه روی تحلیل داده ها ،چند گرایش کلی را نشان داد.این گرایشها شامل

بررسی نشبت رود با تعداد رودها در یک رتبه معین ،طول رود،شیب رود، و مساحت

حوزه زهکشی بود.ولمن و جرسن1978 توانستند نشان دهند که حوزه های

مختلف در کمربندهای اقلیمی متفاوت روابط عممی مختلفی بین مساحت حوزه و

میانگین دبی سالانه پدید میاورندو اما مورفومتری حوزه قویا بر بعضی ویژگی های

هیدروگرافیک اثر میگذارند،ویژگی هایی چون زمان اوج دبی ،و تمرکز سیلاب در حوزه

،اوج های سیلاب بر حسب تراکم زهکشی ،به میزان زیادی افزایش میابد.امکان دارد

خود شبکه زهکشی نشان دهنده حساسیت شرایط حوزه زهکشی باشد.تراکم

زهکشی معمولا بیش از هرچیز برای مشخص نمودن شبکه به کار میرود.

                                مدل های فرسایش-حمل-رسوب حوزه

مدل کلاسیک رسوب - حمل در چهار چوب مفهوم سایش آب در بالا دست رود

که در اراضی پست رسوب ایجاد میکند و جلگه های سیلابی مجسم میگردد.

عموما رودها به کسب نیمرخ تعادل که در قسمت بالا مقعر شده باشد،گرایش دارند.

منبع:http://www.abkhiz.blogfa.com

آر.یو.کوک و جی.سی.دورکمپ. ترجمه دکتر شاپور گودرزی نژاد.

تصاویر:اینترنت.

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

حوضه های آبخیز ایران ( حوزه آبخیز )(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:37 عصر )

حوضه های آبخیز ایران ( حوزه آبخیز )

حوضه های آبخیز ایران

این حوزه آبخیز که مساحت آن به 173،300 کیلومتر مربع می‌رسد، دارای شیب زیاد بوده و بیشترین اختلاف ارتفاع حوزه آبخیز‌های کشور را که بالغ بر 5500 متر است، به خود اختصاص داده است. در این محدوده سیزده رودخانه با مساحت حوزه آبخیز بیش از هزار کلیومتر مربع وجود دارد که رودخانه‌های ارس، سفیدرود، هراز و اترک از نظر وسعت حوزه آبخیز و ویژگیهای اقلیمی و تداوم آبدهی متفاوت از حوزه دیگر می باشند. رودهای فوق دارای حوزه آبخیز‌های کوهستانی وسیعی هستند و پوشش گیاهی غالب آنها جنگلی است.

حوزه خلیج فارس و دریای عمان
این حوزه آبخیز با مساحت 437،150 کیلومتر مربع یکی از پهناورترین حوزه آبخیز‌های ایران محسوب می‌گردد و رودخانه‌های غرب، جنوب غربی و جنوب زیرحوزه های سرچشمه گرفته از کوههای زاگرس و بشاگرد و بلوچستان را در بر می‌گیرد. جمعاً 29 رودخانه با مساحت بیش از 1000 کیلومتر مربع در این زیرحوزه وجود دارد که یا به درون کشور عراق جریان می‌یابند و پس از پیوستن به رودخانة دجله به خلیج فارس می‌ریزند و یا بطور مستقیم به خلیج مزبور و یا دریای عمان وارد می‌گردند. برخی ازبزگترین رودخانه‌های این حوزه آبخیز به ترتیب از شمال تا جنوب خاوری عبارتند از: سیروان، کرخه، کارون، جراحی، زهره، هله، موند، کل، میناب و سرباز.
در باب اهمیت این زیرحوزه فقط به این نکته بسنده می شود که رودهای دشت خوزستان به تنهائی 30 درصد منابع آب کشور را دارا می باشند.

حوزه آبخیز دریاچه ارومیه
مساحت این حوزه دریاجه ارومیه 50،850 کیلومتر مربع است در این حوزه دریاجه ارومیه هشت رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد و زرینه‌رود بزرگترین و مهمترین آنها بشمار می‌آید.

حوزه آبخیز دریاچه نمک قم
مساحت حوزه دریاچة نمک قم 89،650 کیلومتر مربع است و بخش بسیار ناچیز و کوچکی از آن نیز به دریاچة حوض‌سلطان و کویر میغان و دشت جنوبی قزوین وارد می‌گردد. رودخانه‌های جاجرود، کرج، شور، قره‌چای و قمرود به این حوزه زهکشی می شوند در این محدوده شش رودخانه با مساحت بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد که رودخانة شور و قره‌چای و قمرود بزرگترین آنها محسوب می‌شوند.

حوزه آبخیز اصفهان و سیرجان
این حوزه که از زیر حوزه ‌های کوچک باتلاق گاوخونی، کویر ابرکوه، شوره‌زار مروس و کویر سیرجان تشکیل یافته است، دارای 90،700 کیلومتر مربع مساحت است و زاینده‌رود بزرگترین رودخانة آن بشمار می‌آید. انتقال آب کارون از طریق تونل کوهرنگ به زاینده رود از وقایعی است که بر بیلان هیدرولوژیک این محدوده تاثیر دارد.

- حوضة نیریز یا بختگان
این حوزه با مساحت 31،000 کیلومتر مربع از حوز‌های فرعی دریاچة کافتر، دریاچة بختگان و دریاچة مهارلو تشکیل شده و رودخانة کر مهمترین رود این منطقه محسوب می‌شود.

- حوزه آبخیز جازموریان
حوزه جازموریان با مساحتی برابر 69،600 کیلومتر مربع در جنوب شرقی ایران و بین رشته‌کوههای بشاگرد (در جنوب) و جبال بارز (در شمال) جای دارد و آبهای سطحی آن کلاً به هامون جزموریان می‌ریزد. در این حوضه پنج رودخانه با مساحت آبریز بیش از هزار کیلومتر مربع وجود دارد که هلیل‌رود بزرگترین آنهاست.

- حوزه دشت کویر
این حوزه که یکی از کم بارش ترین حوزه های کشور محسوب می شود از حوضه‌های کوچکتری چون کویر حاج علی‌قلی، کویر نمک و دشت گناباد تشکیل می‌یابد و مساحت آن به 227،400 کیلومتر مربع بالغ می‌گردد.. از رودخانه‌های قابل توجه این حوزه به حبله‌رود ( واقع در گرمسار) و کال‌شور جاجرم که یکی از طویل‌ترین رودخانه‌های ایران است، می‌توان اشاره نمود.

حوزه آبخیز کویر لوت
مساحت این حوزه که حوضة کویر لوت از زیرحوزه ‌های کوچک‌تری چون نمکزار طبس، دغ محمد‌آباد، کویر ساغند، شوره‌زارهای شمال خاوری شهرستان بافق و کویر سرجنگل تشکیل یافتهو یکی از کم‌باران‌ترین و خشک‌ترین حوضه‌های ایران است به199،000 کیلومتر مربع بالغ می‌گردد و از مهمترین رودخانه‌های آن که اغلب سیلابی و فصلی هستند می‌توان به رودخانة تهرود واقع در استان کرمان اشاره کرد.

حوزه اردستان و یزد و کرمان
این حوزه که با مساحت 99،800 کیلومتر مربع یکی از خشک‌ترین و بی‌آب‌ترین حوضه‌های ایران بشمار می‌آید، از زیرحوزضه‌های کوچک‌تری چون دغ‌سرخ، کویر سیاه‌کو، کویر درانجیر، دشت جنوب خاوری یزد، شنزار کشکوئیه، دشت کویرات و شنزارهای جنوب کرمان تشکیل یافته است.
- حوضة صحرای قره‌قوم
-مساحت این حوضه 43،550 کیلومتر مربع است و یکی از حوضه‌های کم‌بارش ایران محسوب می‌گردد. به همین دلیل حوزه آبخیز آن حالت سیلخیزی و رودها حالت فصلی دارند و رودهای کشف‌رود و جام‌رود از مهمترین آنها بشمار می‌آیند.

- حوزه هامون
این حوزه که در شرق کشور واقع گردیده است مساحتی برابر با 109،850 کیلومتر مربع داراست و از حوضه‌های کوچک‌تری چون نمکزار خواف، دغ‌ شکافته، دغ بالا، دغ پترگان، دغ توندی، دریاچة نمکزار، دریاچة هامون صابری، لورگ‌شتران، دریاچة هامون، هامون گودزره، دریاچة کرگی، هامون ماشکل و نمکزارکپ تشکیل یافته است. این حوزه نیز از جمله کم‌باران‌ترین و خشک‌ترین حوضه‌های ایران محسوب می‌شود و رودهای هیرمند و ماشکل مهمترین رودهای آن بشمار می‌آیند.

(منبع: اینترنت)

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

بند طرق ( سد مصالح بنایی )(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:32 عصر )

بند طرق ( سد مصالح بنایی )

موقعیت : نزدیک مشهد

طول تاج (متر) : 35/82

ارتفاع (متر) : 3/18

مصالح : مصالح بنائی

عمر (سال) : 400

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

سد سنگ و ساروج(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:28 عصر )

سد سنگ و ساروج ( سد سنگ و ساروج )

موقعیت : مشهد

طول تاج (متر) : 14

ارتفاع (متر) : 15

مصالح : سنگ و ساروج

عمر (سال) : 600

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

سد سنگ چین(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:25 عصر )

طراحی سد سنگ چین ( سد سنگ و ساروج )

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

سد سنگریزه ای با هسته خاکی مهاباد ( سد سنگریزه ای(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:23 عصر )

سد سنگریزه ای با هسته خاکی مهاباد ( سد سنگریزه ای )

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

سدهای سنگریز(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:19 عصر )

سدهای سنگریز - سدهای بتنی وزنی- سدهای بتنی قوسی -سدهای بتنی پشت بند دار-سدهای لاستیکی ( سدهای بتنی و ... )

سدهای سنگریز:

این سدها خودبخود غیر همگن می باشند و حتماً باید یک بافت آب بند در مرکز آن قرار گرفته باشد. شکل این سدها درست مانند سد ناهمگن خاکی با هسته رسی می باشد با این تفاوت که در مرکز سد به جای رس از سنگ ریزه نفوذ ناپذیر استفاده می شود و در دور تا دور سد سنگریزه های دشت تر ریخته می شود. در برخی موارد رویه سد را به جای سنگریزه با بتن می پوشانند که در آنصورت دیگر نیازی به هسته آب بند نمی باشد. اینگونه سدها اغلب از نوع بلند می باشند. این نوع سد در برابر زلزله بسیار مقاوم هستند . سنگهای ریخته شده برای سد بایستی خاصیتهایی از قبیل جذب کم آب ، سایش کم ، مقاومت فشاری بالا و در برابر سرد و گرم شدن مقاومت خوبی داشته باشند.

سدهای بتنی وزنی:

این سدها عمدتاً کوتاه هستند و ارتفاع آنها بین 15 تا 20 متر می باشد ، این سدها به دلیل وزن زیادی که با بتن برای آن بوجود می آورند بر اثر فشار آب حرکت نمی کند و از جای خود تکان نمی خورد. در این نوع سد سرریز شدن آب مشکلی ایجاد نمی کند . این سدها در دره های عریض ساخته می شوند . این نوع سد در برابر تغییر درجه حرارت نیز هیچگونه حساسیتی ندارد.

سدهای بتنی قوسی :

این سدها معمولاً در درهای باریک با شیب زیاد و از جنس سنگ اجرا می گردد و می تواند دو قوسی نیز باشند و در راستای عمود ی و افقی در ره دو حالت قوس داشته باشند. حسن این سدها این است که اگر به هر علتی در بدنه آنها ترک ایجاد شود خود نیروی فشار اعمالی از جانب آب پشت سد باعث هم آمدن این ترکها ( ترکهای حرارتی) می شود.

سدهای بتنی پشت بند دار:

سدهای پشت بند دار از نوع بلند هستند و با عث جلوگیری از خمشهای زیاد در بتن می شوند و برای تصور آن می توان اینگونه آنرا تشبیه کرد که دیواری بلند را که دارای پی در زمین است با تیرچه هایی در پشت آن نیز محکم نگه داشته شود تا فرو نریزد.

سدهای لاستیکی:

این سدهای اغلب بر روی رودخانه های فصلی زده می شود و این سدها از جنس لاستیک می باشند که در زمان مورد نیاز این سدها را از باد پر می کنند و این عمل باد کردن حجم سد را بالا می برد و سد مانع عبور آب می گردد. از این وع سد که کوتاه نیز می باشد در شمال کشور خودمان نیز وجود دارد.

» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)

سنگی قزلجه ( سد سنگ چین ملات دار )(پنج شنبه 85 اسفند 3 ساعت 3:13 عصر )

سنگی قزلجه ( سد سنگ چین ملات دار )

قزلجه نام سد آذربایجان شرقی و اردبیل
نام سازمان

1363 سال شروع ساخت سنگی
نوع سد

آذربایجان شرقی محل سد - استان 1365
سال شروع بهره برداری

خزر نام حوضه آبریز اصلی اهر, 0
نزدیکترین شهر و فاصله از آن به کیلومتر

---- نام رودخانه ارس
نام حوضه آبریز فرعی

6 ارتفاع از پی - متر 6
ارتفاع از کف - متر

0 عرض در تاج - متر 145
طول تاج - متر

---
عرض در پی - متر

50
سطح زیر کشت - هکتار
0.5
MCM - حجم آب قابل تنظیم سالیانه

0
ظرفیت نیروگاه - مگاوات
0.5
MCM - حجم کل

آزاد
نوع سرریز
0.5
MCM - حجم مفید


قزلجه	نام سد	آذربایجان شرقی و اردبیل	نام سازمان
1363	سال شروع ساخت	سنگی	نوع سد
آذربایجان شرقی	محل سد - استان	1365	سال شروع بهره برداری
خزر	نام حوضه آبریز اصلی	اهر, 0	نزدیکترین شهر و فاصله از آن به کیلومتر
----	نام رودخانه	ارس	نام حوضه آبریز فرعی
6	ارتفاع از پی - متر	6	ارتفاع از کف - متر
0	عرض در تاج - متر	145	طول تاج - متر
		---	عرض در پی - متر
50	سطح زیر کشت - هکتار	0.5	MCM - حجم آب قابل تنظیم سالیانه
0	ظرفیت نیروگاه - مگاوات	0.5	MCM - حجم کل
آزاد	نوع سرریز	0.5	MCM - حجم مفید