وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

v    ناز آفتابی

نام علمی :Portulaca grandiflora  

خانواده :portulaceae

گیاهی علفی و یکساله با گلهای متنوع که در مناطق گرمسیری و آب و هوای گرم و خشک بهترین حالت رشد و نمو را دارد و آفتاب برای باز شدن گلها الزامی است.

در سایه یا خاک با کود زیاد رشد کم دارد.

با طلوع آفتاب گلها باز می شود و هنگام غروب بسته می شود.

تکثیر: بذر و قلمه شاخه جوان و تقسیم ریشه

کاربرد: گلدان ، باغچه بالکنی که گلهای آویزان زیبایی در مقابل خورشید تولید می شود. در حاشیه کاری هم کاربرد دارد.

نیلوفر

 نام علمی:Ipomoea purpurea       

خانواده: convolvulaceae

گیاهی علفی مخصوص مناطق گرمسیری که بسیار آسان رشد است .

ساقه پیچنده و برگهای قلبی شکل دارد.

در تابستان گلهای شیپوری و به رنگهای متنوع آبی، ارغوانی، صورتی، سفید و ابلق می دهد که بسیار درشت و زیبا هستند.

گیاهی روز بلند است و در هوای ابری و سایه شکفته نمی شود.

تکثیر: از طریق تولید بذر در مکان کشت شده صورت می گیرد.

کاربرد: برای پوشاندن نرده ها، تنه درختان بزرگ و بی میوه، پرچین و الاچیق بکار می رود. برای حیاط منزل مناسب نیست چون شاخه ها دور بوته ها و درختان می پیچد و جلوی رشد آن را می گیرد و بذر زیادی نیز تولید می کند.

• دانشمندان و استفاده از اسفناج برای درمان کوری:

دانشمندان دریافتند سبزی اسفناج می تواند علاجی برای درمان بعضی از کوریها باشد. محققان بر روی تکنیکی کار میکنند تا بتوانند پس از استخراج رنگدانه های جذب نور از این سبزی، آنان را به سلولهای عصبی شبکیه بیفزایند. بنا به گزارش BBC این تحقیق که توسط آزمایشگاه اوک ریج شهر تنسی انجام شده است در مجلهNew Scientist به چاپ رسیده است. دانشمندان بر این نکته تاکید می کنند که روش مذکور تنها بخشی از بینایی را باز می گرداند ولی برای درمان برخی از نقصهای چشمی مانند کورنگی موثر است. دانشمندان معتقدند این روش جایگزین خوبی برای روش پیوند لیزری شبکیه چشم و ماکولای شبکیه از رایج ترین اشکال کوری در کشورهای پیشرفته دنیاست. این بیماریها بر سلولهای حساس به نور که در پشت شبکیه قرار دارند تاثیر می گذارد اما سلولهای مقابل آنها معمولا دست نخورده باقی می ماند.

کاربردهای استثنایی تاج خروس

گیاهی منحصر به فرد:

تاج خروس از خانواده Amaranthaceae است. این خانواده شامل گیاهان پرطاقت، علف هرز، علفی، سریع الرشد و شبه غله است و 60 گونه گیاهی دارد که تا به حال بیشتر آنها به عنوان گونه های علف هرز مطرح بوده اند.

تاج خروس یک گیاه c4 و از معدود گیاهان دولپه ای است که در آن محصول اولیه فتوسنتز یک ترکیب 4 کربنه است و این خصوصیت باعث افزایش کارآیی آن در دامنه وسیعی از شرایط حرارتی و رطوبتی شده است. بطوری که این گیاه با شرایط محیطی مختلفی سازگار است.

مقاومت محیطی سودمند به عنوان یک منبع دانه ای یا سبزی و مصرف موثر آب منجر به فعالیتهای اخیر در تولید این گیاه شده است. اینها خصوصیات ضروری برای بقای یک محصول جدید هستند. چون منابع آب در حال کاهش هستند و تجدید زمین در بسیاری از نقاط جهان محدود است توانایی تاج خروس در سازش با شرایط نامناسب مثل خاکهای فقیر از مواد مغذی و یک محدوده وسیع حرارتی و تابش همراه مقاومت آن به تنش خشکی استفاده از آن را به عنوان یک محصول سبز مغذی در مناطق نیمه خشک ممکن کرده است.

منبع جدید غذا و دارو:

هر محصول جدیدی که در مرکز تحقیقات رودال در ایالات متحده توسعه داده می شود مشخصات با ارزشی چون مقاومت در خشکی، توان کاهش فرسایش خاک یا توانایی تثبیت ازت را دارد. یکی ار بارزترین این محصولات که از سال 1976 مورد توجه این مرکز تحقیقات بوده تاج خروس است. انگیزه تحقیق روی تاج خروس درک احتیاج به گسترش منابع تغذیه ای به وسیله مواد غذایی جدید بود و در این میان به  نظر می رسد تاج خروس در مناطقی که کشاورزان امکانات محدودی دارند بویژه در مناطق با کمبود بارندگی مصارف ویژه ای داشته باشد.

در واقع مقاومت در خشکی این گیاه را به یک محصول آینده دار در مناطق خشک تبدیل می کند و در نواحی تحت آبیاری این گیاه جایگزین مناسب برای آن دسته از کشاورزانی است که در جستجوی کاهش هزینه های آبیاری و کاهش شوری خاک هستند.

دکتر یوسف روزبهان عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص ویژگی های این گیاه می گوید: تاج خروس می تواند به عنوان یک دانه حاوی پروتئین بالا یا به عنوان یک سبزی برگی مورد استفاده قرار گیرد و همچنین توان کشت به عنوان یک محصول علوفه ای را نیز دارد. این گیاه به علت مزیتهایی که دارد از جمله داشتن پروتئین و لایزین بالا برای انسان و دام مناسب است.

در حال حاضر در نواحی جغرافیایی متفاوتی مانند جنوب غرب ایالات متحده، چین، هند، آفریقا، نپال، جزایر واقع در جنوب اقیانوس آرام، جزایر واقع در دریای کارائیب، یونان، ایتالیا و روسیه از این گیاه استفاده می شود و تنها طی 15 سال از این گیاه مشکوک به یک دانه شناخته شده در آمریکا تبدیل شد.

به گفته مهندس جواد دضایی پژوهشگر ئانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس بذر گونه های اصلاح شده تاج خروس در سالهای اخیر وارد کشور شده است. این گیاه در جاده کرج، بوئین زهرا کشت شده و با شرایط منطقه سازش پذیری خوبی نشان داده است.

سرشار از زندگی:

به دلیل این که منابع آب کشور در حال کاهش هستند و تجدید زمین در بسیاری از نقاط  جهان محدود است دانه تاج خروس که انرژی بالایی و مقادیر زیادی پروتئین با کیفیت بسیار بالا دارد برای تغذیه انسان در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفته است؛ البته تا کنون در مکزیک، هند، نپال و هیمالیا از این دانه ها برای شیرینی و آرد استفاده می شده است.

کربوهیدراتها در دانه این گیاه حاوی نشاسته ساخته شده از هر 2 بخش چسبناک و غیرچسبناک هستند. رضایی در این خصوص می گوید: جنبه بی نظیر نشاسته دانه این است که اندازه گرانولهای نشاسته خیلی کوچکتر از دیگر غلات است که این خصوصیت کنار ژلاتینی بودن و انجماد و ذوب خاص یک مزیت مهم در صنایع غذایی به حساب می آیند. به همین دلیل بررسیهای متعدد روی کاربرد نشاسته تاج خروس در تهیه کرم، شیر و تخم مرغ، خمیرها و سسهاو... انجام شده است. دانه تاج خروس طعم آجیل (گردو و فندق) دارد و برای تولید حریره، شیرینی و مواد قندی به کار می ود و از آرد آن نیز در تهیه نان، ماکارونی، کلوچه و دیگر محصولات استفاده می شود.

برگهای تاج خروس هم به عنوان یک منبع غذایی به کار می رود و بسیاری از گونه های آن به علت برگهای با کیفیت بالایشان ارزشمند هستند. 50 تا 80 درصد گیاه برداشت شده قابل خوردن است که البته 20 تا 30 درصد بیشتر آن مستقیم برای مصرف انسان در ایالات متحده استفاده می شود. برگهای 52 تا 60 گونه تاج خروس خوردنی است و حتی از انواع دانه ها وقتی جوان هستند می توان به عنوان سبزی استفاده کرد. فراوری حرارتی تاج خروس شامل پختن بخار دادن و پوست کندن است. این سبزی از لحاظ مزه شبیه اسفناج است و از میان تمام سبزیها بیشترین میزان کلسیم، فسفر و آهن را دارد برگها همچنین دارای مقادیر زیاد پروتئین، کاروتن، ویتامین و دیگر مواد با ارزش است.

داروی ضد سرطان:

چربی تاج خروس به علت وجود ماده ای به نام اسکوالن که 5 تا 8 درصد کل چربی گیاه را تشکیل می دهد به عنوان یکی از بهترین انواع چربی شناخته شده است. اسکوالن اکسیژن محیط را جذب و بافتها و اندامها را اشباع می کند. این نوع چربی برای درمان سرطان بکار می رود.، به علاوه در پوست نفوذ و به عنوان محرک ایمنی عمل می کند. این نوع چربی تا کنون در جگر کوسه ماهی استخراج می شده است. در بخش روغن تاج خروس اشکال ویتامین E وجود دارد که باعث پایین آمدن کلسترول می شود. روغن تاج خروس برای درمان بیماریهای توموری، تصلب شرائین و سفتی بافتها، کارکرد نامناسب مغز و سیستم گردش خون محیطی، نقض ایمنی، بیماریهای زنان، بیماریهای پوستی، معده و جگر، جراحات، کوفتگیها و زخمهای بدن بر اثر بدخوابی، زخم معده، کمبود ویتامین و جلوگیری از بروز بیماریها بکار می رود.

علوفه ای از نوع تاج خروس:

گیاه تاج خروس که مقدار زیادی محصول را در یک دوره زمانی کوتاه تولید می کند می تواند به عنوان یک محصول علوفه ای برای حیوانات اهلی مورد استفاده قرار گیرد. تاج خروس می تواند به صورت علف خشک یا سیلو برداشت شود. تغذیه علوفه تاج خروس عملکرد خوب توسط نشخوارکنندگان  را نشان می دهد. البته پتانسیل تاج خروس به عنوان علوفه به طور کامل آزمایش نشده است و بیشتر بررسیها به استفاده انسانی آن بصورت دانه و سبزی پرداخته است اما بطور کلی برخی گونه های آن به خاطر محتوای پروتئین بالا، سلولز پایین و نبود مواد سمی در بخشهای رویشی مورد توجه قرار گرفته اند. ارزش تغذیه ای علوفه تاج خروس معمولا از لحاظ الیاف، لیگنین و قابلیت هضم ماده خشک از علوفه ای مورد استفاده فعلی بهتر است.داده های محصول و ترکیبات شیمیایی و ارزش غذایی تاج خروس علوفه ای تاکنون پتانسیل بالای آن برای غذای دام را نشان می دهد.