وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

گیاهی پیچیده یا بالا رونده ، برگ بزرگ و پوشیده از کرک ، میوه نارنجی تیره ، به شکل کدوی تنبل

 اما گرد ، گل ها زرد رنگ ، تخم میوه این گیاه بدون پوست می باشد و غشای نازکی اطراف مغز

 قرار گرفته است .

مواد مؤثره : گلیکوزید (پپونوزید) ، پروستالیکوئید ، گرونفینگ ، ویتامین E ، فیتوسترون

خواص درمانی : مهمترین خاصیت درمانی که امروز بدان توجه می شود درمان تورم پروستات ، سوزش مجاری ادراری ، درمان تصلب شرائین

 ، تقویت کننده عمومی بدن ، افزایش مقاومت بدن در مقابل عوامل بیماری زا ، ضد کرم (کرم کدو) ، آرام بخش و مسکن درد .

روش استفاده : قسمت مورد استفاده بذر این گیاه است که متأسفانه بسیار کمیاب است .

تخمه کدو + ریشه و اندام هوایی گزنه + میوه خارخسک + بابونه : متوقف نمودن رشد غده پروستات ، درمان تورم پروستات ، ضد التهاب ، محرک سیستم ایمنی بدن ، تسهیل جریان و خروج ادرار

مکانیسم اثر : این دارو باعث مهار آنزیم تبدیل ستوسترون به 5 - آلفا - دی هیدروتستوسترون در نتیجه باعث کاهش غلظت آن شده و رشد غده پروستات را متوقف می کند .

عوارض جانبی   :استفاده از این دارو در اوایل ممکن است سبب مقداری حالت تهوع شود که با ادامه درمان قطع می شود . استفاده بیش از حد باعث تحریک معده می شود .

دارو : قطره پروستاتان روزی سه بار 30 قطره در یک فنجان آب سرد بعد از غذا

گیاهی است یکساله یا دو ساله به ارتفاع 30 تا 60 سانتیمتر که منشاء اولیه آن عربستان بوده است . برگها دندانه دار که منتهی به خارهای ظریف و نوک تیز می شود . برگ ها عاری از تار و دارای شبکه ای از رگبرگهای درشت و برجسته می باشد . گل ها عموماً لوله ای و به رنگ زرد متمایل به قرمز است که تدریجاً زرد نارنجی می شود (معروف به زعفران قلابی). میوه اش به صورت فندقه ، سفید رنگ و دارای دسته تار نازک در قسمت انتهایی است .

مواد مؤثره: گلها (دارای کارتامین یا اسید کارتامیک به رنگ نارنجی زیبا)

میوه : دارای 30 تا 37 درصد پروتئین ، 45 تا 65 درصد مواد چرب

خواص درمانی: گل : مسهل ، خلط آور ، قاعده آور . میوه : نیرودهنده و قاعده آور ، ضد روماتیسم و فلج ، درمان تصلب شرائین .

روغن : مناسب برای بیمارانی که کلسترول بالا دارند ، ضد عفونی کننده و التیام دهنده زخم ها

روش استفاده: از میوه آن روغنی استخراج می شود که پس از تصفیه کامل می تواند به مصارف تغذیه برسد ، اسیدهای چرب اشباع شده آن 6 تا 9 درصد و اسیدهای چرب اشباع نشده آن عبارتست از اسید اولئیک (16 تا 25 درصد) اسید لینولئیک (63 تا 72 درصد) و اسید لینولنیک (1/0 تا 6 درصد)

روغن این دانه اگر هیدروژنه شود مارگارین مرغوب ، فاقد بو و طعم از آن بدست می آید . اثر خشک شونده قوی دارد. در نقاشی برای رنگ کاری های روشن و سفید بسیار خوب است زیرا در اثر کهنه شدن رنگ زرد پیدا نمی کند

اسفرزه                                    Plantago psyllium

مواد مؤثره : موسیلاژ ، فلاونوئید آپی ژنین

خواص درمانی : ملین ملایم (درمان یبوست) ، کاهش کلسترول خون ، ضد التهاب ، کمک به سرباز کردن بهتر زخم های چرکین ، موسیلاژ آن محیط مناسب برای کشت بافت است .

روش استفاده : اسفرزه (1 قاشق سوپخوری) + 1 لیوان آب :ملین

عوارض جانبی:

1 – مبتلایان به نارسائی های و احتقان قلبی

2 – افرادیکه دیابت دارند

3 – کودکان و خانم های باردار

دارو : پودر پسیلیوم

کنجد باعث پایین آمدن فشارخون می شود و نرم کننده معده و روده است.
کنجد با نام علمی (Sesamusindicum) گیاهی است یکساله با ارتفاع حدود یک متر که قسمت انتهایی ساقه آن پوشیده از کرک است. برگهای آن بیضی، باریک و نوک تیز است و گلهای آن به رنگ سفید و یا قرمز به طور تک تک در کناره برگهای قسمت انتهایی ساقه ظاهر می شود.
میوه این گیاه به صورت کپسول و محتوی دانه های کوچک و مسطح و بیضوی است که دانه کنجد نامیده می شود و قسمت مورد استفاده این گیاه است.
کشور چین بزرگترین تولیدکننده کنجد در دنیا است و بیشترین مقدارکنجد تولید شده در ایران به مصرف تهیه روغن و حلوا ارده می رسد.
روغن کنجد یکی از روغن های اشباع نشده و مفید برای بدن است و در آمریکای شمالی و کانادا به مقدار زیاد مصرف می شود.
کنجد بسیار مغذی است و در اکثر کشورهای فقیر به عنوان جانشین گوشت به کار می رود و برای چاق شدن موثر است.
این گیاه گرفتگی صدا را از بین می برد و ضدرماتیسم است همچنین دم کرده برگ کنجد اسهال خونی را برطرف می کند.
روغن کنجد برای رفع تنگی نفس و سرفه خشک و زخم ریه مفید است و سوزش ادرار را رفع
می کند. از این روغن می توان به جای روغن زیتون در سالاد استفاده کرد.
برگ کنجد را اگر به سر بمالید باعث رشد و سیاهی موی سر می شود.
برای رفع قولنج کنجد را آسیاب کرده و با سرکه مخلوط کنید و به مقدار نصف وزن کنجد، مغز بادام پوست کنده را به آن اضافه کنید آنها را پودر کرده و هر روز به مقدار یک قاشق سوپ خوری از آن بخورید.

گیاهی است دو ساله، دارای ریشه ضخیم و ساقه به ارتفاع 80-5/1 سانتیمتر که به حالت خودرو در کنار جاده های متروک می روید. برگ ها منقسم و دندانه دار، خاردار و به رنگ سبز شفاف، خارهای ظریف رأس دندانه های برگ به رنگ زرد، ضمناً چون کنارهای برگ و رگبرگها لکه های سفید وجود دارد، باعث سهولت تشخیص این گونه می شود.

گل ها لوله ای و درشت و به رنگ ارغوانی، میوه سیاهرنگ و شفاف و دارای تار است. لازم به ذکر است گیاهی که در ایران می روید از لحاظ ارزش ماده مؤثره  بی اهمیت تر از گونه های اروپائی خود است .

مواد مؤثره: فلاونوئید سیلی مارین شامل سیلی بین، سیلی دیانین، سیلی کریستین

خواص درمانی: در گذشته برای درمان بیماریهای گوارشی و صفراوی استفاده شده است و امروزه : جلوگیری و درمان مسمومیت های کبدی، درمان سیروز کبدی، پیشگیری و درمان سرطان کبد

روش استفاده: میوه که در ایران موجود نمی باشد و یا کمیاب است .

داروه : لگالون ، دوراسیلیمارین ، هگریمارین

شیر نارگیل سنگ کلیه را دفع می‌کند و برای پایین آوردن تب بسیار مفید است. 
نارگیل با نام علمی (Coeos nucifera) گیاهی است که در حدود سه هزار سال پیش در جنوب آسیا کشت می‌شد در حال حاضر به صورت درخت نارگیل در تمام مناطق استوایی وجود دارد. مردم اقیانوس آرام از تمام قسمت‌های این درخت استفاده می‌کنند و آن را به عنوان یک غذای اصلی مصرف می‌کنند.
میوه نارگیل کروی شکل است که قسمت خارجی آن ضخیم و سفت و متشکل از الیاف نباتی و داخل آن صاف و سخت است. درخت آن در هر سال حدود پنجاه عدد نارگیل می‌دهد. نارگیل هنگامی که نارس است مقدار بیشتری شیر دارد ولی به تدریج که میوه می‌رسد مقدار شیر آن کمتر می شود.
گوشت این میوه دارای آنزیم‌های مختلف انورتین، اکسیداز و کاتالاز است و در شیر آن اسیدهای آمینه مختلف موجود است.
گوشت سفید نارگیل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و شیر آن کمی گرم و مرطوب است.
نارگیل به دلیل داشتن چربی زیاد و مواد مغذی چاق کننده است و حرارت داخلی بدن را افزایش می‌دهد همچنین برای خوشبو کردن دهان نیز مفید است.
این میوه ضعف کبد را درمان می‌کند، ادرار را زیاد کرده، درد مثانه را رفع می‌کند و مداوا کننده زخم‌های بدن است.
ریشه درخت نارگیل برای ناراحتی‌های کبدی همانند یرقان مفید است و دم کرده آن اسهال خونی را برطرف می‌سازد.
شیر این میوه ضد سم است و برای برطرف کردن آب آوردگی از آن استفاده می‌شود همچنین برای معالجه پوستی مفید است.
روغن نارگیل که از تقطیر گوشت سفید آن به دست می‌آید حافظه و هوش را تقویت می‌کند و در درمان کمر درد نیز موثر است.
نارگیل دیر هضم است و در بدن تولید خلط می‌کند بنابراین بهتر است با شکر خورده شود.
این میوه به دلیل گرم بودن ممکن است در گرم مزاجان اشکالاتی تولید کند از این نظر این گونه افراد باید آن را با میوه‌های ترش، لیمو و یا هندوانه بخورند، خوردن آن برای سرد مزاجان و سالمندان بسیار مفید است و اشکالی تولید نمی‌کند.

گاو زبان گیاهی است چند ساله و دارای ریشه‌های نیمه غده‌ای که بطور عمودی تا عمق 50 سانتیمتر در خاک فرورفته است و بعلت داشتن ریشه‌های اصلی و فرعی در اعماق خاک مقاومت آن در برابر خشکی خاک زیاد است. برگهای آن زبانه‌ای و پوشیده از خارهای ظریفی است که به آن حالت خشن میدهد و به همین علت به گاوزبان معروف است. گلهای آن به رنگ قرمز خوشرنگی است که پس از خشک شدن به رنگ آبی تیره در می‌آید .

ترکیبات شیمیایی :

این گیاه حاوی مواد موسیلاژ، قندی، تانن و ترکیبات فنلی و نیز مقدار کمی آلکالوئید میباشد (آرام بخش)

خواص درمانی : گاوزبان حواس پنجگانه آدمی را تقویت می کند. دمکرده آن نشاط آور بوده و رنگ رخسار را باز می‌کند.سینه را نرم می‌کند. تنگی نفس و دردگلو را شفا می دهد. دلهره و وحشت را از بین می‌برد. غم و غصه را کم کرده و برای کسانی که با خود حرف می زنند بسیار خوبست. از برگهای تازه آن برای درمان جوشهای چرکی دهان و درمان برفک استفاده می شود .

سازگاری :

گاوزبان بیشتر در ارتفاعات رامسر، رودسر و تنکابن بصورت خودرو و نیز زراعی وجود دارد. بطور کلی شرایط آب و هوایی کوهستانی سردسیر و نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان دارای بارانهای متناوب هستند، برای کشت این گیاه مفید است.

روش تکثیر و کاشت :

کشت گاوزبان در دو فصل پائیز و بهار انجام می شود و بهترین روش کاشت بذر در فصل پائیز است. عمق کاشت 2ـ 1 سانتیمتر و فاصله بین بوته‌ها 50 ـ 40 سانتیمتر و فاصله بین ردیف‌ها 70ـ60 سانتیمتر است.

میزان مصرف بذر در هر هکتار 15ـ 10 کیلوگرم است. عمر مفید بوته گاوزبان 2 سال و حداکثر عمر آن 4 سال است. در مناطقی که بارندگی به اندازه کافی و پراکندگی بارش آن مناسب باشد، کشت به صورت دیم صورت می گیرد. اما در مناطق خشک مانند اصفهان نیاز به آبیاری مرتب می باشد. مهمترین آفت این گیاه کرم برگ خوار است که بیشترین خسارت خود را در زمان برداشت به گیاه می زند و چون در این زمان مبارزه شیمیایی صلاح نیست، لازم است از مبارزه بیولوژیک استفاده شود .

برداشت محصول :

عمل گل چینی در اوایل خرداد صورت می گیرد و گلهای چیده شده را در کنار مزرعه روی پارچه یا سفره های پلاستیکی به ارتفاع 3-2 سانتیمتر پهن می کنند و برای آنکه آفتاب نخورد، روی آن پارچه می‌اندازند. البته خشک کردن محصول در سایه بهتر بوده و محصول مرغوبتری خواهد داد. بهم زدن گلها حین خشک شدن ضروری است. گل مرغوب گلی است که دارای دم سفید و گلبرگهای بنفش باشد. میزان عملکرد آن حدود 1100-1000 کیلوگرم گل تازه می باشد که از این میزان حدوداً 300-250 کیلوگرم گل خشک بدست می آید .

شاه پسند وحشی خونریزی لثه را رفع می‌کند و برای برطرف کردن سرما خوردگی مفید است. 
شاه پسند وحشی با نام علمی (Verbena officinllis) گیاهی است که در روم قدیم مورد پرستش و تقدیس مردم قرار می‌گرفت و از آن برای تبرک خانه‌ها و معابر استفاده می‌شد.
این گیاه در نواحی جنوب آسیا، آفریقا و اروپا در حاشیه جاده‌ها و دشت‌ها می‌رویند. در ایران در مناطق شمال ایران و اطراف تهران، فارس، شیراز و نواحی جنوب می‌رویند.
قسمت مورد استفاده این گیاه سر شاخه‌های سبز آن است. در اثر مالش دادن بوی مطبوعی در تمام قسمت‌های این گیاه منتشر می‌شود ولی طعم آن گس و تلخ است. شاه پسند وحشی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است و دارای مواد شیمیایی مختلفی نظیر تانن، موسیلاژ، ساپوتین، وربی نالین و ماده‌ای تلخ است.
این گیاه برای تقویت قلب مفید است و خون را تمیز و تصفیه می‌کند. همچنین برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است.
شاه پسند وحشی خلط آور است برای درمان ناراحتی پوستی مفید است و کمبود ویتامین c را درمان می‌کند.
این گیاه کرم معده را کشته و از بین می برد، برای تقویت قلب مفید است و خون را تمیز و تصفیه می کند.

براساس یک تحقیق پزشکى گیاه زردچوبه مى تواند بدون آنکه بر بیمار عوارض جانبى بگذارد ، در معالجه بسیارى از بیماریهاى غیر قابل درمان و خطرناک نقش درمانى داشته باشد .
این مطالعات نشان میدهد زردچوبه در درمان التهابات ویروسى کبد، تنظیم مقدار کلسترول خون ومعالجه بیماریهاى سرطان سینه وخون موثر است.
در این گزارش پزشکى آمده است: مصرف روزانه یک قاشق مرباخورى زردچوبه در یک لیوان شیر گرم میتواند مانع از ابتلا به سرطان شود.
مطالعات پزشکى نیز نشان میدهد، زردچوبه در درمان بیمارى قند باتوجه به نقش آن در افزایش ترشح انسولین میتواند موثر واقع شود.
زردچوبه مانع از غلظت خون مى شود و براى درمان دردهاى آنژین نیز مفید است.
براساس این گزارش، گیاه مذکور در تنظیم هضم غذا ،درمان التهابات کولون ، بیماریهاى کلیه، پوست، بویژه درمان عقرب گزیدگى ومارگزیدگى ودردهاى دندان ولثه موثر است.
همچنین زردچوبه در درمان بیمارىهاى انگلى ، سرفه ، سرماخوردگى وتنگى نفس نقش مهمى دارد.
محل اصلى پرورش این گیاه هند است وبه عنوان یک ماده رنگى غذایى از آن استفاده میشود در عین حال بخاطر مواد آنتى باکترى که دارد، نقش مهمى در نگهدارى مواد غذایى ایفا میکند.