وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

فرسایش کناری یا رودخانه ای معمولاً در دیواره های آبراهه ها و رودخانه ها مخصوصاً در محل اتصال آبراهه ها و پیچان رود ها زیاد می باشد در قسمت های خارجی خمیدگی پیچان رود ها به علت اینکه نیروی برشی آب زیاد است، فرسایش کناری بیشتر است. در این فرسایش جریان آب به ویژه آب های گل آلود حامل شن و ریگ و.... موجب شسته شدن اطراف مسیل و حمل مواد بیشتر با خود می گردد با این عمل دیواره های بستر استحکام و قدرت خود را از دست داده، و به تدریج در مواقع جاری شدن سیلاب های شدید حتی به طور ناگهانی ریزش می کند و امکان دارد موجب تخریب و ویرانی مزارع و روستا هایی شود که در جوار این سیلاب ها واقع شده اند. فرسایش رودخانه ای به سرعت جریان آب، تلاطم جریان، قطر ذرات خاک، قدرت چسبندگی و وزن مخصوص ذرات، چگونگی پراکنش ذرات خاک در آب، درجه زبری بستر رودخانه و موانع موجود در مسیر جریان بستگی دارد. در این فرسایش بیشتر مواد دیواره کناره رودخانه و یا بستر کنده می شود. در حوزه ی مورد مطالعه در تمام طول مسیل اصلی فرسایش کناری مشاهده می گردد که دارای شدت و ضعف می باشد.

در کشور ما نیز به دلیل شرایط اقلیمی خاص و وجود سازند های حساس به فرسایش آبی و البته عدم داشتن اطلاعات در زمینه حفاظت کناری و البته تا حد زیادی نبود وجدان کاری باعث شده تا فرسایش کناری به یک معضل تبدیل شود ( مثل دیگر معضلات) . از طرف دیگر ، یکی از وظایف یک آبخیزدار ، جلوگیری از فرسایش کناری رودخانه میباشد .

 پروفسور روزگن در مقاله ای که قبلا معرفی شد ، اشاره نموده که در بسیاری موارد نرخ فرسایش کناری بیشتر از فرسایش بستری است .

یکی از دلایل مهم عدم کارآیی آبخیزداران و طرح های آبخیزداری نداشتن اطلاعات درست و دقیق در زمینه مورد بحث آنها است . چرا که بسیاری فقط به دنبال تعاریف غیر کاربردی هستند . برای نمونه ، فرسایش چیست ؟ انواع فرسایش ؟ آبخیزداری یعنی? - ? - ?.... . تعاریف حوزه آبخیز?-بر اساس گفته .... .? - بر اساس ... ... . مدل های فرسایش ?-.. ?-.. ..این تعاریف برای مردان بزرگ اندیش لازم است ولی به هیچ وجه کافی نیست . پس خواهش میکنم . کنجکاو باشید . با نگرشی باز به موضوعات بپردازید و یک جنبه به موضوع نگاه نکنید .

بررسی فرسایش کناری رودخانه به دو روش کلی میتواند انجام گردد.

?- بررسی مکرر مقطع عرضی و پروفیل طولی رودخانه . وقتی که شما مقطع عرضی یک نقطه از رودخانه را مکررا( در فواصل زمانی مناسب ) ترسیم نمایید . در واقع تغییرات کناره و بستر رودخانه را ترسیم نمودید . زیرا در این فاصله زمانی جریان آب و یا عوامل دیگر باعث فرسایش و یا رسوبگذاری میشوند . پروفیل طولی نیز به همین ترتیب .البته ترسیم پروفیل ولیودخانه بسیار مشکل تر از مقطع عرضی است . ( منظور ما در اینجا، ترسیم پروفیل طولی رودخانه از طریق نقشه برداری در منطقه است نه با نرم افزار های GIS) .

?- استفاده از پین های فرسایشی : اگر هدف شما تغییرات کوچک کناره رودخانه است ، میتوانید از پین های فرسایشی استفاده کنید . این پین ها ??/? تا ?/? اینچ قطر و ? تا ?? اینچ طول دارند و جنس آنها فلزی است . پین ها را به طور افقی و در فواصل معین در کناره های رودخانه میکوبند . به طوری که مقدار معینی از آنها بیرون باشد .سپس ارتفاع هر پین را با خط کش و ...اندازه گیری میکنند . با بازدید پی در پی این پین ها ، اندازه ای که پین از خاک کناره بیرون آمده

اندازه گیری می کنند . اگر پینی در جای خود وجود نداشت ( ممکن است بر اثر جریان آب پین کنده شود ) در همان ارتفاع ، پین دیگری میکارند .