وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

آبخیزداری آبخیزداری یعنی تغذیه سفره آب های زیرزمینی و افزایش تولید محصول آبخیزداری بهره گیری از مجموعه گسترده دانش و تجربه است در یافتن راه های پیشگیری و رویارویی با فرسایش خاک و سیلابهای مخرب آبخیزداری یعنی حفظ و احیاء آبخیزهای بحرانی آبخیزداری یعنی بهره برداری کامل از سرمایه گذاریهای هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور آبخیزداری یعنی بهره برداری مناسب و درست از منابع طبیعی و کشاورزی حوزه های آبخیز آبخیزداری یعنی تقویت پوشش گیاهی و کاهش زیان های سیل های ویرانگرآبخیزداری یعنی تغذیه سفره آب های زیرزمینی و افزایش تولید محصول در اثر عدم اطلاع از روشهای بهره برداری صحیح، جنگلها و مراتع سرسبز به بیابانهای بی آب و علف بدل می شوند. متأسفانه بعضی افراد بدنبال کسب درآمد بیشتر اقدام به شخم این اراضی جهت کشت دیم می کنند که خود زمینه را جهت فرسایش و تخریب بیشتر زمین فراهم می کند. بوته کنی، قطع درختان و چرای مفرط در مراتع نهایتاً مراتع و جنگلها را به بیابانهای خشک و بی آب و علف تبدیل خواهدکرد. آثار زندگی گیاه و دام در این بیابانها کمتر به چشم می خورد و حسرت دیدن آب و سرسبزی را بر دل هر بیننده ای به جای می گذارد. با ادامه روند تخریب مراتع، گیاهان مرتعی در سطح مراتع از بین رفته و به علت کمبود علوفه عشایر مجبور به فروش دامهای خود شده و برای امرار معاش راهی شهرها می شوند. فرسایش خاک هر سال شدید تر شده و با هر بارندگی، خاک با ارزش از دسترس خارج می شود. با فقیر شدن پوشش گیاهی، عشایر مجبور به تعلیف دام با استفاده از سرشاخه های درختان و علوفه های دستی می شوند. کمبود علوفه باعث سوء تغذیه، ضعف و بیماری دام می گردد و کاهش تولید گوشت و شیر و کاهش در آمد عشایر را بدنبال خواهد داشت. با از بین رفتن پوشش گیاهی در سطح مراتع در موقع بارندگی، آب بدون آنکه در خاک نفوذ کند، به سرعت روی سطح زمین جاری شده و جویبارهای کوچک دست به دست یکدیگر می دهند و سیلابهای بزرگی به راه می افتد که در مسیر خود چادرهای عشایر، روستاهای پائین دست، جاده ها، پلها و زمینهای زراعی را تخریب می کند. با انجام عملیات آبخیزداری و احیاء پوشش گیاهی شرایط مجدداً جهت بهره برداری با مدیریت صحیح فراهم می گردد. باید دانست که در این مرحله نیز چنانچه بدون توجه به نکات فنی بهره برداری صورت گیرد، امکان تخریب و بیابانزائی وجود دارد و سرمایه و بودجه صرف شده به هدر خواهد رفت. نکته قابل توجه این است که قبل از تخریب مرتع باید با کمک کارشناسان به نحوی از مراتع استفاده شود که نیاز به اجراء طرحهای پرهزینه برای احیاء مراتع نداشته باشیم. مساحت حوزه های آبخیز مساحت حوزه های آبخیز کوهستانی در حوزه های داخلی 113793.5482 هزار هکتار،‌ در حوزه های سد 33018.489 هزار هکتار و در حوزه های رودخانه ای 13894.337 هزار هکتار می باشد.

چه باید کرد؟ باید با احیاء پوشش گیاهی و اعمال روشهای مختلف جریان آب را مهار نمود و امکان نفوذ آنرا در خاک فراهم کرد و با ایجاد شرایط مناسب اقدام به کاشت درخت و درختچه نمود. به این گونه فعالیتها که نهایتاً منجر به حفظ آب و خاک شده و شرایط را به سمت برقراری تعادل زیست محیطی سوق می دهد آبخیزداری گفته می شود.  اسکان، تولید علوفه و شکوفایی پتانسیل های بالقوه عشایر گام موثری در حفظ آب، خاک و منابع تجدید شونده و تداوم حیات و زندگی است. اصلاح کاربری اراضی پر شیب حوزه های آبخیز از برنامه های پیشگیرانه آبخیزداری در مهار و کنترل سیلاب های ویرانگر است