وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

قبل از اینکه به توضیح سیستم مختصات جغرافیایی بپردازیم. لازم است برخی

مطالب روشنتر عنوان گردد.

شما به عنوان یک شخصی که با پروژه های جی آی اس و یا سنجش از دور کار میکنید .

یکی از مهمترین کارهایی که باید انجام دهید تعیین سیستم مختصات جغرافیایی نقشه

یا تصویر مورد نظر شما میباشد . در حقیقت پس از وارد کردن تصویر یا نقشه خود به

هر نرم افزار جی آی اسی یا  آر اسی ( سنجش از دور) اولین کار شما تعیین این مهم

میباشد . به بیان ساده تر نرم افزار باید بداند که نقشه یا تصویر شما مربوط به کدام

منطقه در کجای کره زمین واقع شده است . سیستم های تصویر مختلفی توسط

کشور های مختلف ارائه شده است . برخی از این سیستم ها کاربرد جهانی دارند

و برخی مربوط به کشور خاصی هستند. بهترین سیستم ، معروف به سیستم

 UTM میباشد .

در همه پروژه ها از این سیستم استفاده میگردد . حال مطلب زیر را بادقت بخوانید:

زمین کروی است و تبدیل یک سطح کروی به یک سطح مسطوی ، بدون پارگی و

 کشیدن و فشردن بخش هایی از آن امکان پذیر نیست . مسئله اساسی در مبحث

 سیستم های  تصویر ، نحوه انتقال شبکه جغرافیایی از یک سطح کروی به روی

 یک سطح مستوی  و افقی است. چون کره یک شکل قابل گسترش نیست ، پس

برای به دست آوردن مدلی از آن در روی یک سطح مستوی ، ابتدا باید تصویر آن را روی

 یک شکل قابل گسترش مثل  مخروط ، استوانه یا صفحه مستوی منتقل نموده و سپس

 آنها را گسترش داد .

برای این منظور  به طور فرضی از یک کره شفاف که مختصات روی آن ترسیم شده ،

 یا از یک کره سیمی استفاده میگردد. در مرکز این کره لامپی روشن است و سایه

مختصات روی سطح استوانه یا مخروطی که مماس بر سطح این کره است منتقل میگردد.

سپس مخروط و استوانه مماس بر سطح این کره که سایه مختصات بر روی آن ترسیم

 شد ه است  قابل گسترش خواهد بود.

هر چند عملا چنین کاری صورت نمیگیرد و تقریبا تمامی سیستم های تصویر از طریق

 یک  سری سیستم های تصویر از طریق یک سری روابط و محاسبات ریاضی ترسیم

و تبدیل  میگردند.

انواع سیستم های تصویر( نیازی به یادگیری  این سیستم ها نیست .   ) .

 مستوی (Azimutal )  مخروطی ( Conical)  استوانه ای ( Cylindrical )  و سیستم های

تصویر منفرد ( Individual) .

                                              UTM

UTM یا Universal trasver mercator  از نوع سیستم تصویر استوانه ای میباشد .این

سیستم ویژگی مشابه واقعی دارد( یعنی کره زمین را به واقعی ترین شکل خود بر روی یک

صفحه نشان میدهد.  .) .از این سیستم برای تهیه نقشه های 80 درجه شمالی و

80 درجه جنوبی استفاده میگردد .

در این سیستم ? نصف النهار با فاصله ? درجه در نظر گرفته میشود و با هر چرخش کره

در داخل استوانه  و مماس نمودن آن با یک نصف النهار ، یک قاچ تهیه میشود. بنابراین برای

کل جهان ?? قاچ ? درجه ای تهیه میشود. هر قاچ نیز از مدار ?? درجه جنوبی تا ?? درجه

 شمالی به قطعات ? درجه ای تقسیم شده است که آنها نیز با حروف الفبای لاتین از

 c تا x ( به غیر از حروف I و O  ) از جنوب به شمال نامگذاری شده است .بدین ترتیب

 تمامی نقشه کره زمین به 1200 قطعه تقسیم شده است . هر یک از آن قطعات را یک

منطقه شبکه بندی میگویند . هر منطقه شبکه بندی با یک عدد و یک حرف لاتین مشخص

 میشود . ابعاد این منطقه 6 در 8 درجه ( 600 تا 900 کیلومتر ) میباشد .به دلیل کوچک

مقیاس بودن مناطق شبکه بندی شده ، آنها را مجددا به مربع های 100 کیلومتری

 تقسیم میکنند.

همانطور که اشاره گردید هر 6 درجه یک قاچ ( زون) میباشد . برای محاسبه زون هر منطقه

بصورت زیر عمل میکنیم. 

تقسیم بندی از ??? درجه شرقی و ??? درجه غربی میباشد ( ?? قاچ شرقی و ?? قاچ غربی)

(طول جغرافیایی /?) -??   برای مناطق غربی  

(طول جغرافیایی /?) +?? برای مناطق شرقی

اگر عدد به دست آمده اعشاری باشد به سمت عدد یزرگتر گرد میگردد.

برای مثال منطقه ای که در طول جغرافیایی ?? درجه شرقی قرار دارد . قاچ ( زون ) آن ??

میباشد .ایران بین طول های جغرافیایی ?? تا ?? شرقی واقع است و قاچ های آن ?? تا ??

میباشد .

زین پس شما دوست عزیز میتوانید با مشاهده بخش پایین سمت راست وبلاگ ، در زیر

نظرات ارزشمند شما ، از جدیدترین تصاویر ماهواره ای و اطلاعات سنجنده MODIS 

 با خبر گردید .

امید است این بخش بتواند در قوه تحلیل  سنجش از دور شما کمک شایانی داشته باشد .