روباه شنی(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:47 عصر )
روباه شنی در قصر بهرام
روباه‌ها نیز در لانه‌هایی که حفر میکنند، زندگی میکنند. در مناطق کویری میتوان روباه‌های شنی را به فراوانی مشاهده کرد. دلیل آن، وجود شرایط زیست محیطی مناسب در منطقه برای آنهاست. شرایطی مانند آب و هوای مناسب و گرمسیری، دارا بودن دشتها، شنزارها برای استتار و پوشش مناسب، و وجود شکارها و غذاهای فراوان، از مهمترین این شرایط هستند. به گونه‌ای که در یک تپه لانه‌ای با 9 روباه یافت شد. روباه‌ها بسیار زیرک هستند. لانه‌های آنها به طور معمول چند دهانه دارد. کاربرد این دهانه‌ها برای در اختیار داشتن چند مسیر فرار، برای گریز از دست دشمنان است. معمولا در اطراف لانه، دالان‌های دیگری نیز حفر میکنند تا در هنگام احساس خطر بتوانند در این دالان‌ها مخفی بشوند. این دالان‌ها نیز ممکن است در سمت دیگر دهلیز راه خروجی برای فرار داشته باشند.
روباه
روباه هابه رنگهای گوناگونی از سرخ پریده تا طلائی تا قهوه‌ای شدید میباشد. برخی از روباهان موی سیاه خالص دارند. روباه سرخ ممکن است آنرا روباه نقره‌ای گفت. خطوط پوشش سرخ با خطوط سیاه روی پشت وشانه اش داردو به هرصورت روباه را از پشت گوش های سیاه و سر دم سفید میتوان تشخیص داد. شکارچیان گاهی روباهان را برای پوست پرمو ونرمشان بدام می‌‌اندازند. ودر بعضی نقاط دنیاگوشتش را نیز می‌‌خورند. روباه خاکستری تقریبا درمیان صخرها وبرگهای سایه دار جنگلها ظاهر میشود. یا به رنگ محیط‌ها ونواحی دیگر در می‌‌آید. روباهائی که در بیابانها بسر می‌‌برند موهای پاهایش حرکت را برای روباه آسان میکند. گوشهای روباه بیابانی خیلی بزرگ است تا صداهای خفیف شکارچیان یا دشمن خودرا میان شن‌ها بشنود. روباه سرخ در جنگلها وکشتزارها زندگی میکند. جنگلها جای خوب وامنی برای لانه سازی روباها است. در کشتزارها، روباهان خرگوش، موش، وپرندگان را شکار میکند. روباه نیز در بعضی اوقات به مرغ‌های خانه‌ای برای جوجه وتخم می‌‌تازد. در تابستان در بعضی اوقات به مزارع نیز حمله میکند. گوجه وآلو نیز می‌‌خورند. بیشتر روباهان به تنهائی شکار و با یک دیگر هنگام پرورش توله‌های خود زندگی میکنند. اما برخی از روباهان بصورت گله‌ای وگروهی در طول سال زندگی می‌‌نمایند. هرچند برخی از روباهان برای خود زمین را برای لانه خود میکنند. روباهان دیگر ممکن است از لانه‌های آماده جانوران دیگر سود جویند یا ممکن است زیر بوته‌ها یا در شکاف درخت های کهن سال بسر ببرند. روباهان بیابانی شبکه هائی از تونل‌ها زیر شن‌ها میکنند. لانه آنها حتی در گرمترین هوا خنک باقی می‌‌ماند. سالی یک بار روباه ماده دو تا دوازده توله می زاید. مادر از توله در حدود دوماه پرستاری میکند. پدر نیز کمک به نگهداری توله‌ها می‌‌نماید. در حالیکه توله‌ها هنوز خیلی کوچک هستند روباه نر لانه را ترک می‌‌گوید وشکار را برای مادر به لانه می‌‌آورد. کمی بعد پدر ومادر هردو برای تغذیه توله‌ها به شکار میروند. توله‌های روباه بازیگوش هستند. توله‌ای روی توله دیگر می‌‌پرد وبازی‌های شیطنت آمیز میکنند. برای تمرین شکار نیز پدر ومادر شکار هائی به لانه می‌‌آورند. چون توله روباه شش ماهه شد لانه را برای جستجوی خوراک ترک می‌‌گویند.
مارمولک(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:45 عصر )
بزمجه در کویر
بزمجه در کویر
مارمولک ها در دنیا از اندازه ۲ سانتی متر (گکوهای پلنگی) تا حدود ۵/۳ متر(اژدهای کومودو) دیده می شوند و نباید مارمولک هایی مانند اژدهای کومودو را که دارای اندازه درشتی هستند با تمساح و کروکودیل اشتباه گرفت.
سوسمارها به مانند سایر خزندگان موجوداتی خونسرد هستند. این بدان معنی است که دمای بدن آنها تابع درجه حرارت محیط بوده و با هر تغییری در درجه حرارت محیط اطراف تغییر می کند. لذا در درجه حرارت های پایین به ویژه در پاییز و زمستان به خواب زمستانی و در روزهای گرم تابستان به خواب تابستانی فرو می روند. تقریبا می توان گفت سوسمارها در همه جای ایران پراکندگی دارند. از بیابان های پست با زمین های داغ گرفته تا مناطق مرطوب و جنگلی شمال، سواحل دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان، ارتفاعات کوه های البرز و زاگرس و مناطق مسکونی
بیشتر سوسمارها حشره خوارند و بسته به اندازه و جثه شان از بندپایان و گاهی جوندگان تغذیه می کنند. بعضی از مارمولک هایی که روی دیوار خانه ها دیده می شوند آنها به قصد شکار بندپایانی از قبیل عنکبوت ها، رتیل ها و حشراتی که دور نور لامپ ها جمع شده اند به آنجا می آیند.
ارزش اکولوژیک مارمولک ها
از آنجایی که مارمولک ها از بندپایان تغذیه می کنند، بنابر این یکی از فاکتورهای طبیعی کنترل کننده جمعیت بندپایان به حساب می آیند. در نتیجه از لحاظ اکولوژیکی در هرم انرژی دارای ارزش بالایی هستند. انسان با از بین بردن مارمولک ها از چرخه طبیعت به واقع یکی از فاکتورهای اصلی را حذف خواهد کرد. امروزه متخصصان علوم کشاورزی و محیط زیست به این نتیجه رسیده اند که دیگر از سموم آفت کش برای مبارزه با حشرات آفت استفاده نکنند زیرا این سموم آثار مخربی را بر محیط زیست وارد کرده و هر چند سال یک بار باید نوع سم به کار رفته را به علت ایجاد مصونیت در آفات تعویض کرد و سم های قوی تری را به کار برد. این امر خود به مراتب آثار وارد بر محیط زیست را بیشتر خواهد کرد. از این رو بشر به فکر پرورش و استفاده از انواع مختلفی از بندپایان، مارمولک ها و پرندگانی مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده است. این روش مبارزه که امروزه در بسیاری از کشورها رواج پیدا کرده تحت عنوان مبارزه بیولوژیک نام گرفته است. همان طور که ذکر شد، مارمولک ها با کنترل جمعیت حشرات، بشر را در جهت برداشت محصول بیشتر و سالم تر از زمین یاری می کنند.
آیا مارمولک ها سمی هستند؟
وجود سم در حیوانات نوعی وسیله دفاعی می باشد و این زمانی است که حرکت در آن حیوان آرام بوده و جانور بخواهد به واسطه این سم از جان خود دفاع کند. مانند برخی مارها. اگر به حرکت در این جانوران توجه کنید خواهید دید که آنها موجوداتی آرام هستند ولی موجودات غیرسمی مانند مارهای غیرسمی اکثرا در زمان احساس خطر بلافاصله و با سرعت زیاد فرار می کنند. مارمولک ها نیز در زمان احساس خطر روش های متفاوتی را اعمال می کنند که عبارت است از: ۱- فرار: برخی مارمولک ها بلافاصله پس از احساس خطر به سرعت فرار می کنند مانند اسکینک ها. این مارمولک ها خیلی از لانه خود دور نمی شوند. ۲- برخی مارمولک ها مانند سوسمارهای خاردم از دم خاردار خود برای دفاع از جانشان و دور کردن حیوان مهاجم استفاده می کنند به نحوی که بلافاصله داخل سوراخ خود فرار کرده و با حرکت دادن دم تیغ دارشان و ایجاد ضربات محکم، جانور شکارچی و یا حتی انسان را از خود دور می کنند و برخی مارمولک ها مانند بزمجه ها علاوه بر وارد کردن ضربات قوی توسط دم، گازهای محکمی نیز می گیرند. ۳- مکانیسم دیگری که در اکثر مارمولک ها دیده می شود قطع شدن دم به صورت ارادی است. دم برخی از مارمولک ها در زمان ایجاد تماس توسط دشمن به طور ارادی طی عمل انقباض ماهیچه های دم کنده می شود. دم کنده شده به علت باقی ماندن خاصیت عصبی- عضلانی به طور موقت شروع به جنبیدن کرده و حواس جانور شکارچی را به خود جلب می کند. در این حین خود حیوان فرصت فرار می یابد. مردم بر این عقیده اند که مارمولک ها دم خود را به این علت جا می گذارند تا موجود شکارچی آن را خورده و به واسطه وجود سم در آن(نظرات خرافی در مورد وجود سیانور یا ترکیباتی از آن) بمیرد. گاهی شاهد درج خبرهایی هستیم که بیانگر افتادن یک مارمولک در دیگ غذا یا قوری چای و مردن عده ای آدم بوده ایم. باید گفت که هیچ یک از این اخبار پایه علمی ندارند. طبق مطالعات انجام شده توسط محققان خزنده شناس دانشگاه برکلی کالیفرنیا، آقایان پروفسور اندرسون و پروفسور پاپنفوس، و ویژه نامه چاپ شده توسط مجله رپتایلز مورخ آگوست سال ۲۰۰۲ این قضیه به اثبات رسیده است که هیچ مارمولکی دارای سم نیست و علت قطع شدن دم در آنها گمراه کردن جانور شکارچی است.
خدمت به انسان
طی مطالعات به عمل آمده توسط مهندسین ژنتیک و متخصصین بیوتکنولوژی بر روی ژن ها و ساختار دم مارمولک ها احتمال این می رود که بتوان این خاصیت را (رشد مجدد یک عضو مانند دم در مارمولک ها) در مورد انسان هم اعمال کرد، بدین نحو که فردی که عضوی از بدنش مانند دست یا پا بر اثر یک سانحه قطع شده است بتواند دوباره آن را به دست آورد.همان طور که ذکر شد، مارمولک ها یا سوسمارها از نظر اکولوژیکی دارای ارزش بالایی بوده و به دلیل از بین رفتن آنها و برخی موجودات دیگر که از بندپایان تغذیه می کنند(مانند، خفاش) شاهد وجود جمعیت زیادی از حشرات اعم از سوسک ها و پشه ها در جوامع شهری هستیم. همچنین دیده می شود که جمعیتی بزرگ از ملخ ها که آفت گیاهان زراعی هستند به مزارع حمله کرده و محصولات را از بین می برند. اگر جمعیت موجودات حشره خوار مانند مارمولک ها حفظ شود و هر شخصی به هر علتی از جمله خرافات و ذهنیات غلط اقدام به کشتن این موجودات مفید نکند، شاید دیگر جامعه بشری شاهد چنین پدیده هایی نباشد و هر یک از افراد در محیط شهری به واسطه از بین رفتن یا کاهش جمعیت حشرات آلوده از بهداشت و سلامت فردی بیشتری برخوردار شود
یوزپلنگ آسیایی(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:42 عصر )
|
عکسها توسط دوربین تله گرفته شده |
|
دست و پاهای بلند، بدنى باریک و کشیده، سینه فراخ و شکم بالای او شبیه تازی است ولی بر خلاف سگ سانان سر کوچک و گرد، پوزه ای کوتاه و گوش هایی کوچک و گرد دارد. به طور کلی می توان آن را به" سگی با کله گربه" تشبیه نمود. رنگ پشت زردکمرنگ تا زرد متمایل به قرمز و زیر بدن سفید است. خالهایى گرد، سیاه و توپر و موهایى زبر و نسبتا کوتاه دارد. در بالغین خال های روی دم تدریجا در نیمه انتهایی به حلقه هایی بدل می شود که سیاه رنگ اند و آخرین حلقه پهن تر است. سر یوزپلنگ کوچک و گرد است و چشمانش در بالاى کاسه سر قرار دارد. خط سیاه شکیلی معروف به خط اشکی از گوشه چشمان یوزپلنگ تا اطراف بینى و دهانش امتداد دارد که احتمالا چشمان او را از آفتاب مصون می دارد و در شکار به او کمک می کند. جانور بالغ ناخن‌هایى کند و نیمه تورفته دارد که برخلاف سایر گربه سانان جمع نمی شوند.( هرچند بچه ها تا 6 ماهگی قادرند ناخن ها را جمع کنند.)
اندازه: طول سر و بدن یوزپلنگ بالغ بر ۱۱۲ تا ۱۳7 سانتیمتر، طول دم ۶4 تا 86 سانتیمتر و بلندى شانه‌هایش 71 تا 84 سانتیمتر است و وزن حیوان به ۳۴ تا ۵۴ کیلوگرم مىرسد. جنس نر یوز اندکى بزرگتر از جنس ماده است.( این اندازه ها مربوط به نمونه های جمعیت آسیایی است)
خصوصیات: برخوردارى از ستون فقرات انعطاف‌پذیر، کبد و قلب بزرگ، سوراخ بینى گشاد، ظرفیت بالاى ریه، بدن عضلانى و باریک، یوزپلنگ را تیزروترین شکارچى جهان ساخته است. آنها قادرند با سرعتی معادل 110 کیلومتر در ساعت بدوند.
زیستگاه: یوزپلنگ در دشت های بازو تپه ماهورهای واقع در مناطق استپی و بیابانی نیمه کویرى و زیستگاههاى باز دیگرى که طعمه در آن وجود داشته باشد دیده می شود. در ایران تعداد معدود یوزپلنگ آسیایى باقیمانده در مناطق حاشیه ای کویر مرکزی یافت می شوند
عادت و رفتار : یوزپلنگ از نظم اجتماعى منحصربه‌فردى برخوردار است. در ایران مطالعاتى درباره یوزپلنگ صورت نگرفته است، اما مطالعات انجام شده در آفریقا نشان می دهد که یوزپلنگ ماده به استثنای زمان مراقبت از توله ها به تنهایی زندگى می کند و یوز پلنگ نر در مراقبت از بچه ها نقشی بر عهده ندارد. توله ها به مدت هجده ماه در کنار مادرشان می مانند و طی این دوره که از اهمیتى بالا در در زندگى توله ها برخوردار است، چگونگى شکار و گریز از گزند شکارچیان دیگر مانند پلنگ، کفتار و گرگ را می آموزند.
در ۱۸ ماهگى توله ها از مادر جدا می شوند. از این پس ممکن است توله‌ها با هم‌شیران خود حتى تا ۶ ماه به سر برند. در دو سالگى هم‌شیران مادهْ بقیه را ترک می کنند و نرهاى جوان با هم می مانند. در واقع نرها به تنهایى یا همراه با برادران خونى خود زندگى می کنند اما ماده ها به جز زمان بچه داری، تنها زندگی می کنند. برخى از این گروهها براى خود حوزه ای تعیین میکنند تا یوزپلنگ ماده را براى جفت‌گیرى جلب کنند. این حوزه ها اغلب در جاهایى است که در آن طعمه و آب کافی وجود داشته باشد. در فصل جفت گیری هر نر برای خود قلمروی را انتخاب می کند، در این فصل نزاع های خشنی میان نرهاى گروه در دفاع از حدّ و مرز قلمرو‌شان صورت می گیرد. یوزپلنگ ها معمولاً صبح زود یا غروب به شکار می روند، پس از انتخاب طعمه که معمولا حیوانات ضعیف تر می باشند به صورت غیر محسوس به آنها نزدیک شده و پس از رسیدن به فاصله حدود ۱۰ تا ۳۰ متر حمله ناگهانی خود را شروع می کنند، پس از به زمین انداختن طعمه گلوی او را با دندان هایش فشار می دهد تا خفه شود. تعقیب طعمه معمولا ۲۰ ثانیه و به ندرت بیش از یک دقیقه بطول مى انجامد و در این زمان بیش از 500 متر شکارش را دنبال نمی کند. قریب به نیمى از تعقیب‌ها موفق‌آمیزند. برخی اوقات شکارچیان دیگر نظیر گرگ طعمه او را از چنگش بیرون می آورند. یوزپلنگ مانند پلنگ قادر به پنهان کردن طعمه اش از دسترس سایر گوشتخواران نیست و به همین دلیل بعد از خوردن یک وعده غذا در بیشتر اوقات باقیمانده را از دست می دهد.
تولیدمثل: بلوغ جنسى در حدود ۲۰ ماهگى رخ می دهد. زمان بارداری 95 روز و تعداد توله‌ها 1 تا 6 و معمولا ۴ تا ۵ عدد است. توله ها در هنگام تولد حدود ۳۰۰ گرم وزن و ۳۰ سانتیمتر طول دارند. رنگ آنها خاکسترى تیره است و موهاى بلندی بر پشتشان دارند. این موها چند فایده دارد، از جمله استتار آنها در میان بوته زار های خشک و پنهان نگاهداشتن آنها از دیدرس شکارچیان دیگر. این موها همچنین توله یوز را به" رودک که حیوان مهاجمی است شبیه می کند، که نوعى جنبه دفاعى دارد. بچه ها به دلیل جمع شدن ناخنها تا شش ماهگی قادرند از درخت بالا بروند.
تغذیه: یوزپلنگ در ایران عمدتاً از جبیر، آهو، قوچ و میش، کل و بز و خرگوش وحشی تغذیه می کند.
|
شتر(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:40 عصر )
شتر یک کوهان مناطق کویری ایران
شتر حیوان نشخوار کننده ، بدون شاخ و زوج سمی است که به گروه پستانداران تعلق دارد . شتر دارای چهار اندام خلفی و قدامی بلند و قوی است که هر کدام به کف پائی عریض و خشن منتهی می گردد که دارای ناخن هائی ضعیف و رشد نایافته بوده و برای راه رفتن بر روی شن های صحرا سازگاری یافته است این حیوان دارای گردنی دراز و منحنی است . سر شتر مستطیل شکل و لب های بالائی او شکافته است . دندان های پیش و نیش وی قوی و برنده است و توانائی گاز گرفتن عمیق را به حیوان داده است .
شتر آسیائی دو کوهانه است که کوهان اول بر روی کمر و کوهان دوم بر روی کپل حیوان قرار دارد و شتر در آن اقدام به ذخیره سازی غذا می کند . رنگ پشم این گونه شترها سرخ – خاکستری است و پشم ها به صورت انبوه و بلند در پشت گردن و در اطراف بخش بالائی اندام های خلفی و قدامی رشد می کنند. تعداد زیادی از این گونه شترها در منطقه آسیای میانه وجود دارد که برخی از آنها جهت سواری مورد استفاده قرار می گیرند.
گونه دیگر شتر ، شتر عربی یا یک کوهانه است که این شتر در صحراهای کشورهای عربی و آفریقائی وجود دارد .
شتر حیوان مفیدی است وکاربردهای فراوانی دارد . این حیوان علاوه بر اینکه وسیله اصلی رفت و آمد ساکنین صحراست ، از سوئی دیگر می تواند غذای آدمی و وسایل مورد نیاز دیگر را به انسان عرضه کند و انسان می تواند بوسیله تغذیه با شیر شتر و گوشت شتر ، تا هفته ها در صحرا زنده بماند . هم چنین می توان از چربی کوهان به جای کره استفاده کرد و پشم شتر را در ساختن خیمه ها ، پتو ، فرش ،لباس های پشمی ،طناب و ریسمان به کار برد . هم چنین می توان از مدفوع خشک شده شتر برای روشن کردن آتش استفاده کرد و پس از کشتار شتر می توان از پوست آن برای ساختن کفش ، و مشک و غیره ، ....استفاده کرد . شتر از حیواناتی است که با محیط های خشک و بی آب و علف و صحرا سازگار شده واین سازگاری باعث شده است که به خوبی قادرباشد آب و هوای گرم و خشک ، بی آبی و کم غذائی را تحمل نماید .
کوهان ، عضوئی قابل توجه در شتر است که فقط از چربی و عضلات تشکیل شده و در آن استخوانی وجود ندارد و شتر درشرایط بی غذائی تا چندین روز می تواند با اعتماد به وجود این چربی و سوخت و ساز آن زنده بماند.
کف پای شتر حالت مخصوص به خود دارد و از دو بخش تشکیل شده است و کلفت و پهن است و مانع از این می شود که پای شتر درشن های ریز صحرا فرو رود . چشم های شتر دارای مژگان های بلندی است که به همراهی پلک ها ، چشم ها را از طوفان های شنی و از تابش شدید آفتاب محافظت می کند . منخرین شتر دارای شکاف های طولی است که شتر در هنگام تنفس می تواند بینی را به خوبی از هم باز کند و بیشترین میزان هوا را وارد ریه های خود کند و در هنگام بروز طوفان های شنی بینی خود را ببندد . هم چنین شتر دارای فک درازی است که به طور جانبی حرکت می کند و می تواند عمل جویدن را به خوبی انجام دهد . شتر می تواند بیشتر از هر حیوان دیگر بی آبی را تحمل کند و اکنون آشکار شده است که شتر به علت اختلاف زیاد درجه حرارت بدنش می تواند آب بدن خود را حفظ نماید . زیرا که از این آب برای خنک کردن بدن استفاده نمی کند . درجه حرارت بدن شتر ثابت نیست و به آهستگی همراه با ارتفاع درجه حرارت محیط بالا میرود و این بدان معنی است که شتر آب بدن خود را از دست نمی دهد تا بدن خود را سرد نگه دارد ( که این کار در انسان از طریق عرق کردن صورت می گیرد ) و در هنگام شب ، هنگامی که درجه حرارت محیط پایین می رود درجه حرارت بدن شتر نیز کاهش یافته و در هنگام صبح در پایین ترین درجه خواهد بود .
دمای بدن شتر می تواند در محدوده 7 درجه فارنهایت بالا و پایین برود در حالی که در انسان فقط در محدوده 1 درجه فارنهایت بالا و پایین می رود
خصوصیات شتر
لب های شتر دارای وسعت حرکتی خو بی است و لب بالائی به دو بخش تقسیم شده است و ملاحظه می گردد که لب پایینی در شترهای مسن بوضوح آویزان است . در این حیوان نیز ، همانند سایر نشخوار کنندگان برروی فک پائینی شتر فقط دندان پیشین وجود دارد و این دندان ها در فک بالائی وجود ندارد . دهان شتر همیشه باز است و حیوان صداهائ بلند و آزار دهنده ای از خود در می آورد و هنگامی که حیوان چنین صداهائی از خود در می آورد اگر به دهان او بنگریم در موخره دهان می توانیم توده ای سرخ رنگ را ببینیم که احیاناً تا بخش جلوئی دهان می رسد و به نظر می رسد که وظیفه این توده مرطوب کردن ناحیه انتهایی حنجره است و در نتیجه کمک می کند حیوان در برابر تشنگی مقاومت کند . ( این توده با لاخص درهنگام فصل جفتگیری ، که شتر نر مست بدون دلیل به دیگران حمله می کند ، و بیضه ها و مثانه و اجزای دیگر بدن را گاز می گیرد ، در خارج از دهان نیز مشاهده می گردد ) .
شتر در بالای پس سر خود غده ای نرم و مرطوب دارد که وظیفه ترشحی آن در هنگام مستی شتر است . در حالی که بقیه اجزای بدن کاملا خشک می باشد . در ناحیه مفصل پاها ،پوست شتر کلفت و خشن می گردد که به آن پینه می گوئیم این پینه ها بیشتر در جاهائی از بدن مشاهده می گردد که شتر بر روی آنها می نشیند تا باقی بدن خود رااز اصطحکاک با زمین محافظت نماید و هم چنین شتر در ناحیه جناغ سینه نیز پینه بزرگی دارد که شتر را در هنگام نشستن بر روی زمین در حفظ تعادل کمک می رساند . کوهان شتر یک توده چربی است که حجم آن بر حسب شتر ، سن وی و سلامتی یا بیماری وی تغییر می یابد .
پاهای شتر به گونه ای آفریده شده است که حیوان را در هنگام راه رفتن بر روی شن های نرم یاری کند ، ولی به هر حال این پاها با هر گونه زمینی به جز زمینهای گل آلود مناسبت دارد . اما سم های حیوان واضح و آشکار نبوده و در داخل بافت کراتینه کف پا فرار گرفته است . کف پا محکم بوده و دارای ناخن های سخت و کوتاهی در مقدمه است و هنگامی که کف پا بر روی زمین گذاشته می شود به خوبی منبسط می گردد و باعث تثبیت پا بر روی شن ها می گردد و این در حالی است که شتر با سختی فراوان بر روی زمین های گلی و لغزنده راه می رود .
دستگاه گوارش شتر همچون سایر نشخوار کنندگان دارای معده چهارگانه است هر چند که هزار لای شتر ، رشد وتوسعه چندانی نیافته است . شتر دارای رفتار خاصی است . این حیوان هر چند که حیوانی بردبار و آرام است اما احیاناً وبه صورت ناگهانی مهاجم می گردد (بالاخص در فصل جفت گیری ) و به همین جهت بهتر است که در هنگام کار ،شتران نرو ماده از هم جدا گردند در اوقات دیگر شترها مطیع و آرام هستند . علی رغم اینکه در هنگام گرفتن افسار آنان و یا نهادن بار ، از خود صداهای بلند آزار دهنده در می آورند خطری نخواهند داشت و معمولا ً شتران اخته شده در مقایسه با شتران نر طبیعی آرام تر هستند . شتر نسبت به تحمل درد و در قبال بیماریها تا حدودی مقاوم تر از سایر دامها ست و هیچگونه علایم خستگی و ناراحتی از خود بروز نمی دهند . به همین جهت باید که به دقت آن ها را تحت نظر داشت زیرا در هنگام بیماری نیزبدون هیچگونه اظهار ناراحتی هم چنان به کار خود ادامه می دهند .
تولید مثل
شتر نر بر خلاف شتر ماده دارای فصل جفتگیری است و این فصل جفتگیری متناسب با هنگام آمادگی شتر ماده جهت باروری است، و فصل جفتگیری در نیمه کره شمالی در ماه های آخرفصل زمستان است و دوره یا فصل مستی شتر نامیده می شود ودر صورت وجود علوفه کافی فصل جفت گیری ازماه دسامبر آغاز شده و تا ماه مارس ادامه می یابد . به هرحال شتر در ماه فوریه در حالت هیجان جنسی خواهد بود و علایم این هیجان واضح و آشکار است و احتیاج به شرح فراوان ندارد . چرا که در چنین حالتی که کام نر حیوان بزرگ شده و از دهان بیرون می زند و این امر بسیار واضح وآشکار خواهد بود . معمولاً بزرگترین و قویترین شتر گله اقدام به باروری شتران ماده می نماید ، و چنانچه دو شتر نر در حالت مستی در یک زمان وجود داشته باشند ،آن دو به جنگ پرداخته و شتر پیروز است که اقدام به جفتگیری با شتران ماده نموده و شتر شکست خورده حالت مستی خود را از دست می دهد .
در این فصل ، معمولا ًشتر نر به حیوانات دیگر و حتی انسان حمله می کند و به آنها صدمات فراوان وارد می کند و در این فصل شترها کثیف ، آزار دهنده و کم رشد می شوند و جهت جلوگیری از چنین مسائلی اقدام به اخته نمودن شتران کاری و بارکش می نمایند. ولی اخته کردن اگر در شتران کمتر از 6 سال سن انجام شود ، خود باعث حدوث تغییرات ناخوشایندی از لحاظ رشد استخوان ها و عضلات و قدرت تحمل شترها می گردد. از سوئی دیگر اگر اخته کردن بعد از 6 سالگی انجام شود ممکن است که عمل اخته کردن برایش خطرناک باشد و بهترین راه برای کنترل شتران اخته نشده در فصل مستی ، این است که آنان را به کار سخت و طاقت فرسا به گمارند . شتر در این دوره باید تمامی وظایف خود را انجام دهد و نباید او را به حال خود رها کرد .
معمولا ًخطراتی را که شتر می تواند به انسان وارد آورد گاز گرفتن است که این کار به وسیله دندان های نیش خود انجام می دهد و به همین جهت بهتر است که این دندان ها رابا سوهان سائیده و کند ساخت تا ضرر ناشی از آنها کمتر شود .
باروری شتر ماده درسن چهار سالگی شروع می شود و ممکن است که تا مدت 15 سال به زاد و ولد بپردازد و معمولاً شتر ماده هر دو سال یک بار می زاید و مدت حاملگی شتر در حدود یک سال به طول می انجامد و شتر ماده به مدت 6-12 ماه از بچه شتر مراقبت و نگهداری می کند .
بچه شتر در هنگام ولادتش ضعیف و ناتوان است ولی بعد از 24 ساعت از زایمان می تواند به دنبال مادر خود راه برود و اگر قافله شترها در حالت حرکت باشند و امکان توقف موجود نباشد معمولا ًبچه شتر تازه بدنیا آمده را در داخل خورجینی نهاده و بر پشت شتر دیگری می بندند و شتر ماده به دنبال این شتر حرکت خواهد کرد .
شتر ماده روزانه (5/4لیتر ) شیر می دهد و این میزان شیر بر حسب میزان تغذیه شتر و وضعیت سلامتی او تغییر می یابد . دوره شیر دهی معمولا ً از 7 تا 18 هفته طول می کشد و بچه شتر معمولا ً در سن 15 ماهگی از شیر گرفته می شود . از شیر شتر کره نیزگرفته می شود .
تغذیه
شتر حیوانی است که در تغذیه علاوه بر علوفه می تواند از درختان ،درختچه ها و علوفه خشک استفاده کند و با اضافه کردن حبوبات به جیره غذایی شتر دیده شد که این شتران بیشتر از شتران دیگری که فقط بر درختچه ها تغذیه می کرده اند فعالیت کاری داشته اند . ولی به هر حال تغذیه بیش از حد با حبوبات نیز می تواند خطر آفرین باشد زیرا که دستگاه گوارش شتر توانائی هضم مقدار زیاد حبوبا ت را ندارند به همین جهت باید در جیره غذایی شتر میزان کمی ازکنستانتره و حبوبات باشد . همچون سایر نشخوار کنندگان شتر نیز باید به مقدار کافی علوفه تناول کند و همچنین باید به شتر بعد از غذا خوردن مدتی استراحت داد تا بتواند نشخوار کند . به هر حال مدت چرای شتر باید 6 ساعت در روز باشد . شتران خوردن گیاهان و درختچه های کوچک را ترجیح می دهند ولی قدرت تمیز گیاهان سمی را از غیر سمی ندارند. کاه و ساقه محصولات کشاورزی از غذاهای مفید برای تغذیه شتران به شمار می روند . شتر توانائی خوردن علوفه و گیاهان غیر ثابت و متحرک را ندارند یعنی فقط می تواند گیاهان و علوفه متصل به زمین یا درختان را بخورد . و به همین جهت برای شتر خوردن گیاهان درو شده مشکل است . به هر حال شتران قدرت تمیز غذائی ندارند و ممکن است که اقدام به خوردن لباس ،گلیم ، افسار و لجام بنماید .
اما از لحاظ نوشیدن آب ،شتر هر چه بیشتر کار کند به آب بیشتری نیاز دارد و شتر می تواند تا چند روز بدون نوشیدن آب زنده بماند . ولی بهتر است در صورت امکان در هر روز سیراب گردد و اگر شتر در مدت زیادی تشنه بود باید در هنگام رسیدن به آب از پی در پی و به سرعت آب خوردن وی جلو گیری کرد جهت این کار باید در آغاز مقداری آب به او داده شود و سپس مدتی بعد باقیمانده آب را بنوشد .
شتران معمولا ً آب راکد را بر آب جاری ترجیح میدهند وشتر باید در هنگام ظهر که آب گرم شده است آب بنوشد .
تعیین سن
دندان های شیری فک پایین مدت کوتاهی پس از تولد ظاهر می گردند و بعد از دو ماه هر 6 دندان پیش کامل می گردند و بعد از حوالی 12 ماه آن دندان ها سائیده می گردند ولی هم چنان برای مدت 3 سال باقی می مانند ولی در این مدت بسیار سائیده می گردند و هنگامی که شتر به چهار سالگی رسید فاصله میان این دندانها از هم زیاد می شود و فائده آن در چرا کاهش می یابد . وقتی شتر به سن 5/4تا 5 سالگی می رسد دندان های دائمی آغاز به ظهور می کنند و در آغاز دندانهای پیش دائمی ظاهر می شود و هر سال دو دندان از دندان پیش ظاهر می گردد. و هنگامی که شتر به سن 7 سالگی رسید تمامی دندان های فک پائینی او کامل خواهند بود و اضافه بر آن دارای دو نیش نیز خواهد بود که در دو سوی فک پائینی وجود خواهند داشت . این نیش ها وقت معینی برای ظهور ندارند ولی معمولا ً در سن 8 سالگی کامل می گردند . اما در فک بالائی سه جفت دندان وجود دارد که در دو سوی فک قرار گرفته اند و شبیه دندان نیش هستند و رشد و نمو آنها در سن 5-6 سالگی شروع شده و در سن 8 سالگی کامل می گردد . در فک بالائی شتر هم چون گاو دندان های پیش وجود ندارد .
شتران کار و بارکش
شتران کار و بارکش را باید صبح ها و غروب ها در مرتع رها کرد تا چرا کنند این شتران را نباید بیش از 8 ساعت به کار واداشت . هنگامی که شتر سه ساله می شود می تواند بارهای سنگین را به وزن 125 تا 255 کیلوگرم و برای مسافت 23 کیلومتر در روز حمل کند . این توانائی شتر سالم در حالت شرایط معمولی است و همیشه باید توجه داشته باشیم که شتر حیوان بردباری است و هیچگونه نشانه ای دال بر خستگی ،ناراحتی و تشنگی و گرسنگی و درد از خود بروز نمی دهد و به همین جهت ممکن است که در اثر یکی از آنها ناگهان بر روی زمین بیفتد و تلف شود .
سرعت شتر در شرایط مناسب 5/4 کیلومتر در ساعت است . اما شتر سواری می تواند 125 کیلوگرم بار را بردارد و با سرعت 5/7تا 9 کیلومتر در ساعت حرکت نموده و درروز مسافتی معادل 48 کیلومتر بپیماید . در هر ساعت باید ده دقیقه به شتر استراحت داده شود و ادرار شتر به میزان کم و به تدریج خارج می شود و این کار چندین دقیقه به طول می ا نجامد .
شتران در هنگام شب که درجه حرارت محیط پایین می آید در برابر سرما حساسیت دارند به همین جهت باید رو اندازی مخصوص برای آنها فراهم کرد . شتران تا سن 15تا 20 سالگی می توانند بارهای سنگین را تحمل کنند و تا سن 30سالگی یا بیشتر می توانند بعضی از کارهای سبک را انجام دهند . بعضی از شترها ممکن است تا 50سالگی عمر کنند .
در هنگام بارکشی از شتر باید توجه کرد که زین مناسب باشد و ایجاد زخم بر روی پشت شتر نکند وچه بسا دیده شده که درمان زخم های پهلوی شترها تا مدت ها به درازا کشیده شده است و به همین جهت بهتر است که در زیر زین پارچه های مناسبی قرار داد تا از فشار زین بر روی شتر کاسته شود و هر از چندی باید اقدام به تعویض این پارچه ها گردد . این کار می تواند تا حدود زیادی از ایجاد زخم و جراحات بر روی پشت شتر جلوگیری نماید .
شتر یک کوهان مناطق کویری ایران
شتر وحشی
نوزاد شتر
عقرب(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:36 عصر )
این ساکنین صحراهای خشک عقربهای واقعی و دارای نیشهای زهرآگین نیستند. اما به هر حال این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که در واقع قسمتی از دهان آنها محسوب می شود. و آنها قادر هستند که ماده سمی خطر ناکی ازقسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا بکار برد و بعد از یافتن غذا آن را بوسیله چنگالهایش می گیرد. در طول روز در زیر سنگها یا سوراخ زمین پنهان می گردد.
عقربهای مناطق کویری ایران به دو دسته تقسیم میشوند : عقرب های دم طلایی و عقرب های سیاه . خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستان یافت می شود و سمی کشنده دارد . سم سایر عقربها کشنده نیست . عقرب های ایران بالاترین میزان گزیدن را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند . طبق نتایج بررسی‌ها، افرادی که 6 ساعت پس از گزش به مراکز درمانی مراجعه میکنند 2 برابر کسانی که بین 6 تا 12 ساعت و 5 برابر کسانی که بیش از 12 ساعت به مرکز درمان میروند، شانس مرگ کمتری دارند
عقرب دم طلایی کویر
عقرب سیاه کویر
» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)
مار(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:33 عصر )
مارها در مناطق گستردهای از زمین پراکنده می باشند کشور ما به ویژه در بخشهای مرکزی بعلت کویری بودن و خشک بودن این مناطق محل مناسبی برای زندگی برخی مارها می باشد که عمدتا خطر ناک هستند مانند انواع افعی ها از جمله افعی شاخدار، تیر مار ، مار جعفری ، گرزه مار و برخی دیگر از انواع شاید بد نیست بدانید مارها در عین حال اینکه حیواناتی خطر ناک و مهاجم هستند بسیار حیوانات ترسوئی نیز میباشند اگر به انها زیاد نزدیک نشوید و یا در موقعیت مناسبی قرار داشته باشید که مار نتواند به شما حمله کند این حیوان به سرعت سعی به فرار می کنداغلب حمله انها به انسان بدلیل بی احتیاطی است از انجا که مارها اغلب هم رنگ محیط اطرافشان هستند از این رو دیدن انها بسیار دشوار است و به همین لحاظ اغلب بدلیل ندیدن انه بیش از حد به انها نزدیک می شویم و حیوان بدون اطلاع از اشتباه ما تنها برای دفاع اقدام به حمله میکند و یا بدون توجه دست در زیر سنگ و یا بوته ها بردن و یا بازی با انها همه از عوامل حمله این حیوان خوش خط و خال به انسان میباشد. بد نیست اشاره شود احتمال روبرو شدن با مار و حمله ان به انسان بسیار ضعیف است. برای روشن شدن باید بدانید مرگ حاصل از اصابت برق اسمان تلفات بیشتری از گزش این حیوان دارد. جالب توجه است اگر بدانید بیش از 90% افرادی که بعلت مارگزیدگی جان می بازند علت مرگ انها وجود سم مار در بدن مقتولان نیست بلکه ترس و استرس از این حیوان و وحشت از ان باعث مرگ می شود حتی در بعضی از موارد روی بدن جان باختگان اثری از گزش پیدا نمیشود. دلیل این امر بسیار روشن است و این مربوط به عوامل مختلفی است که توضیح داده می شود اول باید مکانیزم عمل سم مارها را بدانیم سم مارها به دو گونه عمل میکنند یکی از خطر ناکترین این مکانیزمها اثر سم بر روی سیستم عصبی و در نتیجه فلج عمومی بدن صیداست و دیگری تاثیر بر روی خون که در نوع اخیر سم موجب تخریب گلبولهای قرمز یا به عبارتی موجب همولیز شدن گلبولهای قرمز می شود. به هر حال برای تاثیر هر دو نوع سم نیاز به مقدار کافی از سم می باشد. اما مورد بعدی ساختار تزریق توسط حیوان می باشد برخی از مارها در داخل دندانهای نیش خود حفرهای دارند که مستقیم به کیسه حاوی زهر در فک بالائی حیوان متصل می باشد و در موقع لزوم و فشار بعلت گزش سم از کیسه ها خارج شده و از تریق کانال مذکور به بدن صید تزریق میگردد. در این حالت سم به میزان بیشتر و بدون انکه به اطراف ریخته شود وارد بدن صید میشود. اما برخی دیگر از مارها تنها بر روی دندانهای نیش خود دارای شیار ظریفی هستند که روی ان باز می باشد و سم از این طریق به بدن صید میرسد در این شکل مقدارقابل توجهی از سم حدر رفته و همه ان به بدن صید نمیرسد سوم همانطور که گفته شد ترسیدن بیش از حد این حیوان از انسان و همینطور انسان از مار می باشد. نتیجه اینکه مجموع این سه عامل موجب میشود تا انقدر هم که فکر میکنیم مارها خطر ناک نیستند. یعنی دوز یا مقدار سم که بتواند خطر ناک باشد به ندرت توسط مار امکان دارد در بدن انسان تزیق شود. چرا که حتما در موقع تزریق سم هم فرد گزیده شده و هم مار از وجود هم مطلع شده و واکنشهای سریع و خارج از تصوری برای فرار از مهلکه از خود نشان میدهند و به همین دلیل اغلب مار حتی اگر دارای دندان کانال دار و سم مهلک عصبی داشته باشد فرصت تزریق نمی یابد و بسیاری از مواقع ممکن است مار برای شکار و تهیه غذا حیوان دیگری را در موقع صید گزیده باشد که در این صورت فشار مایع سم برای تزریق و مقدار ان در کیسه های زهر کاهش یافته است. به هر ترتیب باید از مارها پرهیز کرد. اما باید توجه داشت این حیوان که بسیار برای ما مرموز و اسرار آمیز است. علاوه بر داستانها و روایتهای تاریخی و حتی احترام برخی از ملل و اقوام به این حیوان از دیر باز ( مصر باستان ) تا امروز ( در برخی کشورهای افریقائی به ویژه هندوستان ) باید اعتراف کرد وجود این حیوان در چرخه اکوسیستم در بسیاری از بیومها ی طبیعی نقشی کاملا مثبت و متعادل کننده بوده و هر گونه تغیر در جمعیت و یا از بین رفتن این حیوان می تواند لطمه سنگینی به محیط زیست وارد نماید. مهمترین عامل کنترل تعداد موشها در مناطق بیابانی و کویری وجود مارها می باشد که نبودن انها موجب افزایش جمعیت این جونده شده و در نتیجه پوشش گیاهی یک منطقه و سایر عوامل موجود در چرخه اکوسیستم یک محیط را به نابودی بکشاند. در روایتها و داستانهای کهن از مار به عنوان نگهبان گنجهای بزرگ و افسانه ای یاد شده و امروزه این حیوان گرانبها ترین گنج انسان امروزی که همان محیط زیست است را نیز نگهبانی میکند. با امید به اینکه به خاطر ترس کاذب خود و یا تفریح به حیوانات آسیب نرسانیم و وجود انهارا در طبیعت پیرامون خود لازم و محترم بشماریم
تشخیص مارهای سمی و غیر سمی محسن ادیب
تشخیص سمی بودن مار کار خیلی دشواری نیست موارد زیر روش تشخیص سمی بودن مار را به شما آموزش می دهند :
سر مارهای سمی مثلثی شکل و بیرون زده از راستای بدن است در حالی که مارهای غیر سمی سری معمولا گرد و مدور و در راستای بدن دارند .
در مارهای سمی دندانهای نیش از سایر دندانها بزرگترند در نتیجه در نقطه گزش معمولا جای دو دندان به خوبی قابل تشخیص است در حالی که در مارهای غیر سمی دندانه یک اندازه هستند و در نقطه گزش جای دو سری دندان موازی دیده می شود .
مارهای سمی دارا مردمک چشم بیضی شکل هستند در حالی که مارهای غیر سمی مردمکی گرد دارند ( مار مرجانی که از مارهای منلطق کویری و بسیار خطرناک است دارای مردمک گرد است ولی حلقه های رنگین موجود در پوست آن را مشخص می کند )
مارهای سمی دارای پوستی رنگین و پر خط و خال هستند در حالی که مارهای غیر سمی پوستی ساده دارند
مارهای سمی دارای فرورفتگی در بین دو چشم هستند در حالی که مارهای غیر سمی فروررفتگی در بین دو چشم ندارند .
مارهای کوچک اکثرا سمی هستند و مارهای بزرگ اکثرا غیر سمی هستند .
نمونه مار سمی
نمونه مار سمی
نمونه مار سمی
» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)
گورخر آسیایی(یکشنبه 85 اسفند 13 ساعت 5:31 عصر )
این حیوان در راسته فردسمان قرار دارد و شباهت زیادی به الاغ دارد ولی قدری از آن بزرگتر است. گورخر ایرانی بر خلاف گورخر آفریقایی بدن راه راه ندارد و رنگ پشت آن زرد تمایلی به نارنجی، پایین بدن، پهلوها و کفلها سفید متمایل به زرد است. یال سیاهرنگی بر روی گردن و نوار قهوهایی تیرهایی در پشت است که تا دم ادامه دارد. از مشخصههای بارز آن وجود تکهای پوست گردو سیاه رنگ در سطح داخلی دستها است که باعث شناسایی آن میشود.
این حیوان در گذشته به تعداد زیاد در حاشیه کویر مرکزی از طبس تا سمنان، جنوب ورامین، نزدیک قزوین، دشتهای مجاور کلاه قاضی و گاوخونی در استان اصفهان، بافت و سیرجان در استان کرمان، نیریز در استان فارس، ابرقو و هرات در استان یزد و مناطق مرزی سرخس وجود داشته است. ولی در حال حاضر تعداد بسیار کمی از آن فقط در مناطق حفاظت شده توران و بهرامگور و منطقه مرزی سرخس باقی مانده است. براثر تعقیب و شکار آن به وسیله موتورسیکلت و اتوموبیل، تخریب زیستگاه، اشغال آبخورها نسل آن به شدت در معرض خطر نابودی است به طوریکه هم اکنون نام آن لیست CITES قرار دارد.
زیستگاه این حیوان به طور کلی دشتها، تپه ماهورهای کوتاه، درمنهزارها، تانحزارها، قیچزارهای بلند واقع در مناطق بیابانی و استپی است. در روز فعال است و بیشتر صبح زود و عصر مشاهده میشود. گورها به صورت اجتماعلی زندگی میکنند و حس بینایی، بویایی و شنوایی بسیار قوی دارند. همچنین وابستگی زیادی به آب دارند و از گیاهان مرتعی استفاده میکنند. در اواخر خرداد ماه جفتگیری میکنند و طول عمر آنها حدود 40 سال است.
مهمترین زیستگاه گور در ایران , منطقه حفاظت شده بهرام گور است . گورخر که مهمترین گونه جانوری در منطقه بهرام گور است مهاجرت های کوتاهی در این منطقه در فصول مختلف سال انجام می دهد. کاهش بارندگی، احساس ناامنی و تداوم خشکسالی از جمله عواملی است که مهاجرت این حیوان را افزایش می دهد. مهاجرتهایی که براثر این عوامل رخ می دهد می تواند تأثیرمرگ بار بر نسل گورخر در منطقه حفاظت شده بهرام گور برجای بگذارد. از گله های گورخر که پیشتر در این منطقه به صورت دستجمعی حرکت می کردند اکنون خبری نیست و براساس آمار موجود تنها ۱۰۰ رأس گور در این منطقه زندگی می کنند .
گورخر آسیایی در خارتوران ، عکس از irandoe
» مجتبی رجب پور و رضا نوروزی
»» نظرات دیگران ( نظر)
لیست کل یادداشت های وبلاگ
