تولید سیلیمارین با استفاده از سیستم ریشه های مویین در گیاه خار مریم (Silybium marianum) نیز بررسی شده است که به شرح زیر است:
ریشه های مویینه حاصل از تراریختی ژنتیکی گیاهان با استفاده از Agrobacterium rhizogenes به عنوان یک روش جایگزین مهم برای گیاهان و همچنین کشتهای سلولی در تولید متابولیتهای ثانوی، امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. گزارش شده است که ریشه های مویین نسبت به کشتهای سلولی و حتی در برخی موارد نسبت به گیاهان کامل تولید متابولیتهای ثانوی بیشتری می نمایند. در تحقیق حاضر تولید ریشه های مویین در گیاه خارمریم با استفاده از اگروباکتریوم رایزوژنز (سویه AR15834) و همچنین تولید ترکیبات فلاونوئیدی در آنها مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا برگ های لپه ای و معمولی و ساقه گیاهچه های استریل به قطعات کوچکی برش داده شده و سپس با سوسپانسیون باکتریایی آلوده شدند. پس از سه روز هم کشتی در محیط MS بدون هورمون، جهت حذف آلودگی نمونه ها به محیط حاوی آنتی بیوتیک سفوتاکسیم (250 میلی گرم در لیتر) منتقل گردیدند. ریشه های مویین پس از یک هفته ظاهر شدند. پس از یک ماه ریشه های مویین از نمونه های جدا کشت قطع و در ظروف ارلن حاوی محیط مایع منتقل گردیده و بر روی شیکر انکوباتور با 150 دور در دقیقه و در تاریکی قرار داده شدند. ریشه های مویین با استفاده از پرایمرهای اختصاصی ژن rolB با PCR شناسایی و تأیید شدند. مقدار فلاولیگنانهای ریشه ها با استفاده از HPLC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر وجود پنج ترکیب: تاکیس فولین، سیلی کریستین، سیلی دیانین، ایزوسیلی بین و سیلی بینین به ترتیب 004/0، 064/0، 103/0، 044/0 و 14/0 میلی گرم در گرم ماده تر بود. عمده ترین فلاولیگنان موجود در این ریشه ها سیلیبین بود که تاکنون گزارشی در این مورد منتشر نشده است. تولید موفق این فلاولیگنان می تواند سیستم مفیدی برای تولید یا مطالعه بیوسنتز سیلیمارین باشد. (8)
نیازهای اکولوژیکی و تاریخ کاشت و برداشت:
ماریتیغال گیاهی است مدیترانه ای که در طول رویش به هوای گرم و آفتاب فراوان نیاز دارد. بذرها در دمای 8 تا 10 درجه سانتی گراد جوانه می زنند، ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بذر، بین 18 تا 20 درجه سانتی گراد است. ماریتیغال را در هر نوع خاک می توان کشت کرد. خاکهای کاملاً شنی و عمقی از مواد و عناصر غذایی، برای کشت این گیاه مناسب نیستند و باعث کاهش عملکرد می شوند. (3) بذور ماریتیغال تا 9 سال می تواند در زیر خاک زنده بماند. اپتیمم جوانه زنی زمانی اتفاق می افتد که بصورت متناوب دانه یک دوره 16 ساعته را در دمای 15-2 درجه سانتی گراد و سپس یک دوره 8 ساعته را تحت دمای 30-10 درجه سانتی گراد بگذراند. پراکنده شدن بذر بیشتر به واسطه وجود زائده کرک مانند بر روی بذر توسط باد صورت می یگرد. بذر این گیاه از طریق مخلوط شدن با بذرهای دیگر گیاهان و به کمک آب و گل فراورده های کشاورزی، وسایل نقلیه و نیز حیوانات پراکنده می شوند. شروع جوانه زنی این گیاه همزمان با شروع بارندگی در آبان و آذر می باشد. و در اواخر اردیبهشت تقریباً تمام بوته ها دانه ها را تولید نموده و خشک می شوند. (1) در جنوب استان فارس نیز این گیاه بصورت خودرو بوده و تا اواخر بهار یا اوایل تابستان دانه ها رسیده و خشک می شوند. نیاز غذایی این گیاه نسبت به دیگر گیاهان زراعی که بوده و با بارندگی اندک (حدود 240 میلی متر) چرخه زندگی خود را به پایان می رسانند بنابراین می توان این گیاه را به صورت دیم در مناطقی مثل خوزستان، فارس، اهواز مناطقی که شرایط آب هوایی مانند مناطق یاد شده دارند امکان پذیر است.این گیاه یکی از گیاهان مهم تأمین کننده دانه گرده برای زنبورعسل است. در مناطق سردسیر بهترین تاریخ کاشت اوایل بهار می باشد و تیرماه امکان برداشت دانه وجود دارد.یکی از نکات مهم در ارتباط با این گیاه زمان برداشت است زیر اگر برداشت به موقع صورت نگیرد دانه ها به علت داشتن پاپوس توسط باد پراکنده می شوند. (1) دوره رویش ماریتیغال، بین 110 تا 140 روز ا ست، چنانچه بذرها اوایل بهار کاشته شوند پس از 8 تا 10 روز جوانه می زنند. در ایران، اولین گلها 75 تا 80 روز پس از سبز شدن دانه یعنی اواخر بهار ظاهر می شود.70 تا 80% کاپیتولها روی شاخه های فرعی این گیاه بوجود می آیند. (3)
فاصله کاشت و عملکرد:
Flodesi و همکاران، طی یک آزمایش نشان دادند که اگر تاریخ کاشت ماریتیغال اواسط فروردین باشد، فاصله کاشت 40?70 سانتی متر بهترین نتیجه را می دهد. همچنین پی بردند که تعداد 6 بوته در مترمربع (کشت در فاصله 30?50 سانتی متر) بهترین عملکرد را دارا است. (1) Omer و همکاران بر روی ردیفهای کاشت با فاصله یکسان کشت در فاصله همان 50 و 25 سانتی متر را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که فاصله کاشت 50 سانتیمتر هرچند عملکرد دانه به خاطر کاهش تراکم بوته در واحد سطح به میزان 4/7 تا 8/7 درصد کاهش می یابد ولی به علت دریافت نور بیشتر توسط گیاه در این فاصله کاشت، میزان مواد موثره دارویی در دانه افزایش می یابد. (3.29)با افزایش تراکم عملکرد بتدریج افزایش و پس از عبور از تراکم مناسب کاهش می یابد. نوبخت طی یک آزمایش در ایران اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی ماریتیغال را مورد بررسی قرار داد و مشاهده نمود که با افزایش مقدار کودنیتروژن مقدار سیلی مارین دانه اندکی کاهش پیدا می کند، ولی افزایش عملکرد دانه ناشی از کاربرد کود نیتروژن بقدری بود که براحتی کاهش سیلیمارین دانه جبران گردید و عملکرد سیلی مارین در واحد سطح نیز افزایش یافت. در این آزمایش حداکثر مقدار سیلی مارین در واحد سطح از بکار بردن 200kg نیتروژن در هکتار بدست آمده بود. (1)
بررسی مراحل فنولوژیکی گیاه دارویی ماریتیغال (Silybum marianum L.) و اثر تراکم بر عملکرد و اجزاء آن در شرایط آب و هوایی کرمانشاه:
آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بر روی سه تیمار فاصله بین بوته 25.20.15 سانتیمتر در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال 1381 به اجرا درآمد. در این آزمایش مراحل مختلف فنولوژیکی گیاه مشخص وعملکرد محصول، اجزاء عملکرد، شاخص برداشت، درصد روغن و ماده موثر سیلی مارین (Silymarin) اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمار 15 سانتیمتر نسبت به تیمار 25 سانتیمتر در سطح 1% دارای تفاوت معنی دار می باشد. متوسط عملکرد 865 کیلوگرم و طول دوره رشد گیاه در شرایط آب و هوایی کرمانشاه از کاشت تا برداشت 130 روز برآورد گردید. (19)
اثر تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی خار مریم (Silybum marianum L.)
به منظور بررسی اثر تراکم (تراکم های زیاد (15?50) متوسط (20?15) و کم (25?50) سانتی متر) بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه دارویی خار مریم Silybum marianum ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی در سال 82-1381 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار انجام گرفت. تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین تیمارها برای صفات عملکرد بذر و تعداد کاپیتول در گیاه نشان داد. بالاترین و پایین ترین عملکرد بذر به ترتیب 6/998 و 2/671 کیلوگرم در هکتار در تراکم های زیاد و کم حاصل شد. روند مشابهی برای صفت تعداد کاپیتول در گیاه مشاهده شد. نتایج مضافاً حاکی از عدم اختلاف معنی بین تراکم های مختلف برای صفات وزن هزار دانه، تعداد بذر در کاپیتول، شاخص برداشت و ارتفاع گیاه بود.
بررسی تأثیر سطوح مختلف تراکم و کود ازته بر ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور در گیاه دارویی ماریتیغال (Silybum marianum)
به منظور مطالعه تأثیر تراکم و کود ازته برروی ضریب استهلاک و کارآیی مصرف نور در گیاه مذکور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1384 در مرکز تحقیقات منابع طبیعی همند آبسرد دماوند به اجراء درآمد. تیمارهای مورداستفاده شامل تراکم در سه سطح (50?40-50?30-50?20 سانتمتر به ترتیب معادل 50000؛ 66666 و 100000 بوته در هکتار) و کود ازته در چهار سطح (صفر- 50-100 و 150 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شد. صفات موردبررسی شامل شاخص سطح برگ، ماده خشک اندام هوایی گیاه و نور نفوذیافته به درون کانوپی به منظور محاسبه ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور بود. نتایج با کمک نرم افزار SAS تجزیه واریانس گردید و مقایسه میانگین ها با کمک آزمون دانکن صورت گرفت. همچنین به منظور رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد. انجام عملیات نورسنجی در مزرعه در 5 نوبت صورت گرفت و نتایج نشان داد که با افزایش تراکم میزان ضریب استهلاک نور کاهش یافته و کارایی مصرف نور افزایش می یابد ولی سطوح مختلف کود ازته هیچ تأثیر معنی داری بر روی ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور ایجاد ننمود. (16)
