وبلاگ تخصصی مهندسین مرتع و آبخیزداری

بررسی و پژوهش دیگر از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی روغن دانه خارمریم:

با وجود سازگاری این گیاه به شرایط آب و هوایی ایران بخصوص مقاومت به خشکی، اطلاع چندانی در مورد میزان روغن بذر و کیفیت آن در دسترس نمی باشد. در این مقاله، ابتدا درصد چربی دانه گیاه به روش سوکسله تعیین گشت که این درصد، تقریباً مشابه میزان روغن دانه های سویا و تخم پنبه بوده و 7/22 درصد است. سپس شاخص های فیزیکی از جمله ضریب شکست، وزن مخصوص، رنگ و اندیس های شیمیایی عدد یدی، پراکسید، صابونی و اسیدی در روغن خارمریم بررسی شد که از لحاظ این خصوصیات این روغن بیشتر به روغن بادام زمینی شباهت دارد. نوع و میزان اسیدهای چرب موجود در روغن نیز با دستگاه GC تعیین و مشخص شد که میزان اسید لینولئیک (2/51%) و اولئیک (8/28%) بیش از اسیدهای چرب دیگر است. با توجه به درصد قابل توجه روغن در دانه این گیاه و بالا بودن ارزش تغذیه ای آن (حاوی اسید لینولئیک بالا)، کشت و توسعه این دانه روغنی جدید و ارزشمند، امری ضروری و مفید است. (18) هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی کمی و کیفی ترکیبات سیلیمارین در بذور مختلف الهویه ماریتیغال و کشت این بذور در وضعیت اقلیمی کاملاً یکسان به منظور تعیین و شناسایی تأثیر یکسانی اقلیم بر کمیت و کیفیت مواد موثره محصول است.

بررسی تولید سیلیمارین و سیلیبین در گیاه ماریتیغال باز کشت بذور وحشی و زراعی آن:

 بذور اصلاح شدة این گیاه (بوداکالازی) در سال 1372 از کشور مجارستان به ایران آورده شد. در همین سال از کشور آلمان هم بذور طبیعی این گیاه تهیه شد و از اطراف چالوس نیز بذور پایه های وحشی ماریتیغال برداشت گردید. پس از تهیة این بذور، مقدار کلی سیلیمارین آنها و مقدار سیلیبین به شرح زیر استخراج و مورد اندازه گیری قرار گرفت.

 1-استخراج سیلیمارین دانه های خشک شدة هر تیمار آسیاب شدند. سپس 20 گرم از هر یک توسط سوکسله (دستگاه استخراج) و با استفاده از 250 تا 300 میلی لیتر حلال اتر نفت (پترولیوم اتر) در حمام آب گرم در دمای 60 درجه سانتی گراد به مدت 16 ساعت روغن گیری شدند. نمونه های روغن گیری شده کاملاً خشک گردیدند. پس از خشک شدن پودرهای فاقد روغن، با استفاده از 300 میلی لیتر متانل در دمای 80 درجه سانتی گراد به مدت 16 ساعت توسط سوکسله فلاونوئیدهای کلی (سیلیمارین) هر تیمار استخراج شدند. با استفاده از دستگاه تبخیر در خلاء متانل از محلول «سیلیمارین- متانل» جدا گردید. پس از بازیافت متانل پودر سیلیمارین به صورت یک لایة نازک بر جدارة بالن دستگاه باقی می ماند. پودر سیلیمارین را به مدت 5 تا 6 ساعت در اون خلاء با دمای 50 درجه سانتی گراد قرار داده تا کاملاً خشک شود.

2- اندازه گیری سیلیبین همانطور که گفته شد سیلیمارین ترکیبی از چندین فلاونوئید است که مهمترین آنها سیلیبین، سیلیکریستین و سیلیدیانین است. در میان این فلاونوئیدها سیلیبین از بقیه اهمیت و ارزش دارویی بیشتری دارد که با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا سیلیبین آ و سیلیبین ب (مجموعاً سیلیبین نامیده می شود) موجود در پودر سیلیمارین هر نمونه اندازه گیری شدند. 2-1 تهیه استاندارد: به منطور تهیة استاندارد محتویات یک کپسول «دوراسیلیمارین» را که حاوی 165/29 میلی گرم سیلیبین می باشد در یک لولة سانتریفوژ ریخته و 10 میلی لیتر آب مقطر به آن اضافه شد. سپس آن را به مدت 20 دقیقه در حمام آب گرم با دمای 45 درجه سانتی گراد قرار داده شد. در این مدت چندین بار مخلوط را با همزن مخصوص لولة آزمایش بهم زده و به مدت 20 دقیقه در دستگاه سانتریفوژ با دور 10000 قرار داده شد. محلول رویی را دور ریخته و باقیمانده را با لولة سانتریفوژ در اون خلاء با دمای 50 درجه سانتیگراد کاملاً خشک شد. سپس 20 میلی لیتر متانل را بر روی پودر خشک شده در لوله ریخته و آن را کاملاً بهم زده و مجدداً در سانتریفوژ با دور 10000 به مدت 20 دقیقه قرار گرفت.محلول حاصله را در یک مزورریخته و حجم آنرا با متانل به 300 میلی لیتر رسید. محلول بدست آمده بعنوان محلول استاندارد برای تزریق در دستگاه اچ. پ. ال.سی و تهیة طیف، مورد استفاده قرار گرفت. 2-2 تهیه نمونه ها: 08/0 گرم از نمونه های پودر سیلیمارین هر تیمار را با ترازوی دارای دقت  گرم توزین کرده و به بالن ژوژه به گنجایش 50 میلی لیتر انتقال داده شد. 30 میلی لیتر متانل بر روی نمونة درون بالن ریخته و آن را با همزن کاملاً به هم زده و بعد به حجم 50 میلی لیتر رسید. از این محلول 5 میکلرولیتر جهت تزریق در دستگاه اچ.پی.ال.سی مورد استفاده قرار گرفت.

 شرایط آنالیز اچ.پی.ال.سی: ستون پارتیزیت ا.دی.اس.تو (ODS2)ابعاد ستون: 4/6 I250 میلی متر قطر ذرات داخل ستون 10 میکرومتر فاز متحرک : آب + اسید استیک: (5-60) 57% متانل: 43%سرعت جریان: 2 میلی لیتر در دقیقه آشکارساز: اشعة ماورای بنفش با طول موج 280 نانومترحجم تزریق: 5 میکرولیترنتایج بدست آمده از دستگاه را در فرمول زیر قرار داده تا درصد سیلی بین آ و ب در پودر سیلیمارین بدست آید:? 5/62 = درصد سیلی بین آوب در پودر سیلیمارین با استفاده از درصد سیلی بین آ و ب در پودر سیلیمارین می توان درصد سیلی بین آ و ب را در بذر محاسبه نمود: = درصد سیلیبین آب و ب در بذر پس از استخراج و اندازه گیری مواد موثره بذور مورد تحقیق، بقیة بذور در سال 1373، در شرایط کاملاً یکسان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در زمین سبک با بافت لوم شنی در منطقه زردبند واقع در شمال تهران در تاریخ 20 اسفندماه کشت شدند. وسعت هر کرت شش متر مربع (2?3 متر) و در هر کرت پنج ردیف گیاه با فاصله 50 سانتی متر به صورت خشکه کاری کشت شدند. عمق بذر هنگام کاشت سه سانتی متر و بذور به صورت کپه ای (3 تا 5 بذر در هر گودال) به فاصله 20 سانتی متر (در طول ردیف) از یکدیگر کشت و بلافاصله زمین آبیاری شد. گیاهان در مرحله سه تا چهاربرگی تنک شده به طوریکه در هر نقطه فقط یک بوته قرار گرفت. برای تمام تیمارها وجین علفهای هرز به طور منظم و با دست انجام گرفت. گیاهان، با توجه به شرایط اقلیمی محل، در زمان مناسب به طور یکسان آبیاری شدند. در این تحقیق ارتفاع گیاهان، تعداد کاپیتولها در هر بوته و قطر کاپیتولها در مرحلة گلدهی اندازه گیری شدند. کاپیتولهای رسیده به تدریج طی چند مرحله برداشت و پس از تمیز کردن دانه ها، عملکرد آن محاسبه شد. مقدار سیلیمارین و سیلیبین هر یک از تیمارها نیز مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفتند. بذور حاصل از این تحقیق مجدداً در سال 1374 کشت و تحقیق قبلی مجدداً در مورد آنها تکرار شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار مینی تب و برای مقایسه میانگین های بدست آمده از روش آزمون چند دامنه ای دانکن استفاده شد. نتایج این بررسی بصورت زیر بیان شد: مقایسة میانگین های ارتفاع گیاه تعداد کاپیتول در بوته و قطر کاپیتول نشان میدهد که روند رشد ارقام و پروره های ماریتیغال، در سطح آماری 5 درصد به شرح زیر انجام می شود: تأثیر بر ارتفاع، بلندترین گیاه مربوط به رقم وحشی جمع آوری شده از اطراف چالوس و کوتاهترین آن مربوط به پرورة اصلاح شدة مجاری (بوداکالازی) است. ارتفاع بوته ها، در رقم چالوس 7/17 درصد بیش از ارتفاع پرورة اصلاح شدة مجاری است، ولی نسبت به رقم آورده شده از آلمان اختلاف معنی داری را نشان نمی دهد. تأثیر بر تعداد کاپیتول در بوته: براساس نتایج حاصل بیشترین تعداد کاپیتول در بوته عبارت است از: 5/12 کاپیتول در بوته در پرورة مجاری، که 92 درصد از رقم آلمان بیشتر است، ولی رقم اخیر نسبت به رقم چالوس تفاوت معنی داری را نشان نمی دهد.تأثیر بر قطر کاپیتول: مقایسه میانگین تیمارها (جدول زیر) نشان می دهد. جدول – مقایسة میانگین های ارتفاع، تعداد کاپیتول در بوته و قطر کاپیتول در سطح 5 درصد

که پرورة مجاری بزرگترین قطر کاپیتول را دارد (80 میلی متر). قطر کاپیتول در رقم آلمانی 55 میلی متر، و در رقم چالوس 65 میلی متر است. قطر کاپیتول پرورة مجاری نسبت به رقم چالوس دارای اختلاف معنی داری نیست، ولی نسبت به رقم آلمانی در سطح 5 درصد معنی دار می باشد. به طوریکه قطر کاپیتول پرورة مجاری 45 درصد بیش از آن در رقم آلمان است. تغییرات مذکور (به ویژه در رابطه با پرورة اصلاح شده)، با اظهارات محققین دربارة تأثیر اوضاع اقلیمی بر روند رشدی و مقدار مواد موثره گیاه مطابقت دارد. تأثیر بر وضعیت میوه: طبق مشاهدات، میوه های ماریتیغال اصلاح شده (بوداکالازی) به صورتی هماهنگ تر و یکسان تر می رسند و ریزش دانه های رسیده آن در مقایسه با دو رقم دیگر همواره با تأخیر 10 تا 15 روزه صورت می گیرد. تأثیر (جدول زیر) بر عملکرد دانه: نتایج نشان می دهد که عملکرد محصول در کشت بذور مختلف الهویه مربوط به این تحقیق متفاوت است. به طوریکه عملکرد محصول پرورة مجاری دوبرابر عملکرد دو رقم دیگر است.

جدول- مقدار عملکرد محصول در کشت بذور مختلف الهویه ماریتیغال

تأثیر بر مواد موثره قبل از کاشت:تأثیر بر سیلیمارین: مقایسه میانگین ها نشان می دهد که مقادیر سیلیمارین رقم آلمانی و پروره مجاری در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری را نشان نمی دهد. ولی مقدار سیلیمارین این دو با رقم جمع آوری شده از چالوس در سطح 5 درصد به طور معنی داری اختلاف دارند. مقدار سیلیمارین رقم آلمانی و پروره مجاری به ترتیب 3 و 5/2 برابر مقدار آن در رقم چالوس است.- تأثیر بر سیلیبین: مقایسة میانیگن ها نشان می دهد که مقدار سیلیبین موجود در ماریتیغال های مورد تحقیق، در سطح 5 درصد به طور معنی داری اختلاف دارند. مقدار سیلیبین رقم آلمانی و پروره مجاری به ترتیب 8/3 و 2/2 برابر مقدار آن در رقم چالوس است.

مقایسه میانگین مقدار سیلیمارین در بذور مختلف الهویه ماریتیغال قبل از کشت

مقایسه میانگین مقدار سیلیبین در بذور مختلف الهویه ماریتیغال قبل از کشت